Thư thánh Phaolô và chiều kích linh đạo

Chúng ta mới chỉ dừng lại nơi “ngưỡng cửa cuộc đời” của Thánh Phaolô; thật ra, trọng tâm linh đạo Phaolô lại nằm trong kho tàng các tâm thư của ngài, cũng là những tín thư mạc khải của Tân Ước[1], một “kho tàng đức tin” có tầm ảnh hưởng xuyên suốt trên đời sống đức tin của dân Kitô giáo.

Thật vậy, qua các tâm thư mà ngài để lại, cũng như qua các cộng đoàn Hội Thánh do ngài thiết lập và giáo dưỡng, có thể nói được, ngài đã làm vang vọng Tin Mừng của Chúa Giêsu, đã đưa Tin Mừng đó đi vào hiện thực và định hướng việc áp dụng cũng như phát triển “Kho tàng giáo lý đức tin” trong thế giới ngay từ thuở ban đầu và vẫn còn nguyên giá trị cho tới mãi hôm nay và ngàn sau.[2]

Đặc biệt, trong lãnh vực linh đạo, Thánh Phaolô đã mang lại cho Kitô giáo những chiều kích vượt trội, có khả năng thuyết phục và hấp dẫn nhiều người, nhiều nền văn hoá, dân tộc đón nhận Tin Mừng.[3]

Trước khi đi vào các nội dung học thuyết liên quan đến “linh đạo Phaolô”, chúng ta thử lược qua một số “thông tin cần thiết” về các thư của Thánh Phaolô :

A. TỔNG QUAN VỀ CÁC “THƯ” PHAOLÔ

1. Về tác giả và quy điển danh mục :

– Tác giả :

Theo sự nhất trí của các học giả Thánh Kinh đương đại, Thánh Phaolô là tác giả của “13 bức thư” (Corpus Paulinum)[4]. Trong số đó, có 7 bức thư (Còn được gọi là nhóm “homologoumena” hay “các thư đệ I Phaolô”)[5] do chính ngài tự tay biên soạn. Đó là các thư sau: Rôma, 1 và 2 Côrintô, Galata, Philipphê, 1 Têxalônica và Philêmon; và 6 bức thư được soạn tác dưới uy tín của ngài : Ephêsô, Côlôsê, 2 Têxalônica, 1 và 2 Timôtê và Titô .[6]

Người ta cho rằng 6 bức thư vừa đề cập không do thánh Phaolô trực tiếp “chắp bút” và thường được gọi “THỨ KINH PHAOLÔ (Deutero Paulines Letters)”[7], hay còn được gọi là nhóm “antilegomena” gồm “các thư đệ II” và “đệ III Phaolô”[8] . Nhóm “các thư đệ II”  gồm có 3 bức thư (2 Tx, Ep, Cl) có thể do đồ đệ hoặc thư ký thuộc “trường phái Phaolô” soạn[9]; nhóm “các thư đệ III” gồm 3 bức thư (1 và 2 Tm, Tt) phần đông cho rằng các thư nầy không do Phaolô viết ra, thậm chí còn được xem là mạo danh.[10]

Riêng thư gởi tín hữu Do Thái (hoặc thư Híp-ri), ngày nay, sau nhiều nghiên cứu và biện giải, hầu hết đều cho rằng : tác giả hoàn toàn là một người khác không phải là thánh Phaolô.[11]

– Quy điển danh mục :

Danh mục các Thư Phaolô theo “Quy điển Công Giáo” hiện nay dựa vào bảng dịch VULGATA với các tiêu chí : Các “THƯ LỚN” (Thư dài) trước, “THƯ NHỎ” (Thư ngắn); “THƯ CHUNG” (dành cho cộng đoàn, tập thể) trước, “THƯ RIÊNG” (Dành cho cá nhân) sau.[12]

Sau đây là thứ tự các Thư Phaolô trong Quy điển hiện hành :

 
Rôma, 1 và 2 Côrintô, Ga-lát, Êphêsô, Philípphê, Côlôsê, 1 và 2 Thêsalônica, 1 và 2 Timôthê, Titô, Philêmôn.

2. Về thể loại :

a/. Văn phong tổng thể : “Thư Tín”.

Trong 27 tác phẩm Tân ước, thì ngoài 4 sách Tin Mừng, sách Công Vụ Tông Đồ, sách Khải Huyền, được trình bày theo thể loại  văn chương riêng; còn 21 tác phẩm còn lại đều được xếp chung một thể loại : THƯ TÍN, với các đặc tính chủ yếu sau :

– Loại thư tín thông thường (Lettera, letter, lettre) : với văn phong tự do, thân mật, có chủ đích cá nhân (gởi cho bạn bè, trao đổi công việc làm ăn, buôn bán…).

– Loại thư tín luận đề (Epistola, epistle, épitre) : văn phong nặng tính văn chương, nghiên cứu, khảo luận chuyên đề, biện luận… nhằm đến nhân vật quan trọng hoặc để phổ biến rộng rãi trên diễn đàn chung của nhiều giới, bạn bè…

Các thư của Thánh Phaolô bao gồm cả hai đặc tính trên : vừa thân tình, gần gũi như chỗ riêng tư, vừa sâu sắc, chặt chẽ mang tính thần học; vừa bình dân dễ tiếp cận cho mọi người, vừa biện luận sắc bén mang tính sư phạm để dạy dỗ hướng dẫn các cộng đoàn mà nội dung chủ yếu xoay quanh mầu nhiệm Đức Ki-tô.[13]

b/. Văn phong phản ảnh nội dung : Trong khi “thư tín” là văn phong tổng thể và xuyên suốt được chọn để trình bày các thư, thì mỗi thư, đúng hơn, mỗi “nhóm thư” lại có một “phong cách riêng” được sử dụng để chuyển tải nội dung thích hợp.

Nếu nội dung căn cứ trên “đối tượng nhận thư” thì người ta phân biệt hai “nhóm thư” : “nhóm viết cho cộng đoàn” (Rm, 1 và 2 Cr, Gl, Ep, Pl, Cl, 1 và 2 Tx) và “nhóm viết cho cá nhân” (1 và 2 Tm, Plm, Tt).[14]

Tuy nhiên, phần đông các học giả Kinh Thánh thường căn cứ vào “nội dung tư tưởng đạo lý”, “nội dung trong hoàn cảnh đặc biệt” và “nội dung mang tính thời sự mục vụ” mà phân chia thành 3 nhóm thư sau :

– Các thư “lớn”, mang nội dung tư tưởng, đạo lý quan trọng, có giá trị văn chương và nhất là mang đậm nét riêng của thánh Phaolô. Viết trong chuyến truyền giáo III (53-58). Đó là các thư Rm, 1 và 2 Cr, Gl, 1 và 2 Tx.

– Các thư “ngục tù”: viết trong thời gian và hoàn cảnh Thánh nhân bị cầm tù lần I tại Rôma (61-63). Đó là các thư : Ep, Pl, Cl, Plm.

– Các thư “mục vụ”: nhằm trợ giúp, khuyên bảo 2 môn đệ của thánh Phaolô trong việc mục vụ và cai quản cộng đoàn. Đó là các thư : 1 và 2 Tm, Tt. 1 Tm và Tt viết sau khi được tự do (năm 65), còn 2 Tm, thì viết trong lần bị cầm tù thư II tại Rôma trước khi chịu tử đạo (66/67).[15]

3. Về cấu trúc cơ bản :

Tương tự như các “thư tín Tân Ước” khác ảnh hưởng nền văn chương thư tín cổ Hy-La, cấu trúc tổng quát của các Thư Phaolô bao gồm 4 phần chính : Đề thư, Tạ ơn, Quảng diễn (Thân thư) và Kết thư cùng với những cải biên, điều chỉnh sao cho phù hợp với nội dung, chủ đích và hoàn cảnh của thư.[16]

a. Đề thư (Praescriptum) : Công thức mở đầu luôn bao gồm 2 yếu tố : Giới thiệu (nêu danh tánh người gửi (một hoặc nhiều người), người nhận (cá nhân hoặc công đoàn) và lời chào chúc.

Ví dụ :

– Cá nhân cho cá nhân : 1 tit 1,1-4 : “Tôi là Phao-lô, tôi tớ của Thiên Chúa và Tông Đồ của Đức Giê-su Ki-tô….Tôi gửi lời thăm anh Ti-tô, người con tôi thật sự sinh ra trong cùng một đức tin chung. Xin Thiên Chúa là Cha và xin Đức Giê-su Ki-tô, Đấng Cứu độ chúng ta, ban cho anh ân sủng và bình an”.

– Nhiều người cho nhiều người : 1 Tx 1,1 : “Chúng tôi là Phaolô, Xin-va-nô và Ti-mô-thê, kính gửi Hội Thánh Thê-xa-lô-ni-ca ở trong Thiên Chúa Cha, và trong Chúa Giê-su Ki-tô. Chúc anh em được ân sủng và bình an.”

So với các văn sĩ, học giả ngoại giáo (Cicêron, Sênêca…), “công thức đề thư” của Phalô thường được khai triển dài hơn, rộng hơn. Đề thư Galat có 75 từ, đề thư Rôma có 93 từ.[17]

“Tôi là Phao-lô, tôi tớ của Đức Ki-tô Giê-su; tôi được gọi làm Tông Đồ, và dành riêng để loan báo Tin Mừng của Thiên Chúa. Tin Mừng ấy, xưa Người đã dùng các ngôn sứ của Người mà hứa trước trong Kinh Thánh. Đó là Tin Mừng về Con của Người là Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta. Nhưng xét như Đấng đã từ cõi chết sống lại nhờ Thánh Thần, Người đã được đặt làm Con Thiên Chúa với tất cả quyền năng. Nhờ Người, chúng tôi đã nhận được đặc ân và chức vụ Tông Đồ, làm cho hết thảy các dân ngoại vâng phục Tin Mừng hầu danh Người được rạng rỡ. Trong số đó, có cả anh em, là những người đã được kêu gọi để thuộc về Đức Giê-su Ki-tô. Kính gửi tất cả anh em ở Rô-ma, những người được Thiên Chúa yêu thương, được kêu gọi làm dân thánh. Xin Thiên Chúa là Cha chúng ta, và xin Chúa Giê-su Ki-tô ban cho anh em ân sủng và bình an.” (Rm 1,1-7)

b. Lời tạ ơn (eucharistein) :

Nếu các thư cổ dành phần nầy để tri ân các vị Thần, thì với thư Phaolô, đây là phần dâng lời tạ ơn Thiên Chúa và chúc tụng Ngài vì những “hoa trái của Tin Mừng dành cho người nhận thư”. Phần “Tạ Ơn” nầy, thường mang theo 3 chiều kích : “Chiều kích Phụng vụ” (lời vinh tụng, có khi là trọn 1 bài Thánh Thi), “chiều kích luân lý” (trung tín với đời sống và ơn gọi Kitô hữu), và “chiều kích cánh chung” (Đợi chờ ngày Chúa quang lâm)[18]:

“Tôi hằng cảm tạ Thiên Chúa của tôi vì anh em, về ân huệ Người đã ban cho anh em nơi Đức Ki-tô Giê-su. Quả vậy, trong Đức Ki-tô Giê-su, anh em đã trở nên phong phú về mọi phương diện, phong phú vì được nghe lời Chúa và hiểu biết mầu nhiệm của Người. Thật thế, lời chứng về Đức Ki-tô đã ăn sâu vững chắc vào lòng trí anh em, khiến anh em không thiếu một ân huệ nào, trong lúc mong đợi ngày Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta, mặc khải vinh quang của Người. Chính Người sẽ làm cho anh em nên vững chắc đến cùng, nhờ thế không ai có thể trách cứ được anh em trong Ngày của Chúa chúng ta là Đức Giê-su Ki-tô. Thiên Chúa là Đấng trung thành, Người đã kêu gọi anh em đến hiệp thông với Con của Người là Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta.” (1 Cr 1,4-9)

“Chúng tôi hằng tạ ơn Thiên Chúa về tất cả anh em. Chúng tôi nhắc đến anh em trong lời cầu nguyện, và trước mặt Thiên Chúa là Cha chúng ta, chúng tôi không ngừng nhớ đến những việc anh em làm vì lòng tin, những nỗi khó nhọc anh em gánh vác vì lòng mến, và những gì anh em kiên nhẫn chịu đựng vì trông đợi Chúa chúng ta là Đức Giê-su Ki-tô.

Thưa anh em là những người được Thiên Chúa thương mến, chúng tôi biết rằng Thiên Chúa đã chọn anh em, vì khi chúng tôi loan báo Tin Mừng cho anh em, thì không phải chỉ có lời chúng tôi nói, mà còn có quyền năng, có Thánh Thần, và một niềm xác tín sâu xa. Anh em biết, khi ở với anh em, chúng tôi đã sống thế nào để mưu ích cho anh em; còn anh em, anh em đã bắt chước chúng tôi và noi gương Chúa, khi đón nhận lời Chúa giữa bao nỗi gian truân với niềm vui do Thánh Thần ban: bởi vậy anh em đã nên gương cho mọi tín hữu ở miền Ma-kê-đô-ni-a và miền A-khai-a. Quả thế, từ nơi anh em, lời Chúa đã vang ra, không những ở Ma-kê-đô-ni-a và A-khai-a, mà đâu đâu người ta cũng nghe biết lòng tin anh em đặt vào Thiên Chúa, khiến chúng tôi không cần phải nói gì thêm nữa. Khi nói về chúng tôi, người ta kể lại chúng tôi đã được anh em tiếp đón làm sao, và anh em đã từ bỏ ngẫu tượng mà quay về với Thiên Chúa thế nào, để phụng sự Thiên Chúa hằng sống, Thiên Chúa thật, và chờ đợi Con của Người từ trời ngự đến, người Con mà Thiên Chúa đã cho trỗi dậy từ cõi chết, là Đức Giê-su, Đấng cứu chúng ta thoát cơn thịnh nộ đang đến.” (1 Tx 1,2-10)

“Chúc tụng Thiên Chúa

là Thân Phụ Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta.

Trong Đức Ki-tô,

từ cõi trời, Người đã thi ân giáng phúc

cho ta hưởng muôn vàn ơn phúc của Thánh Thần.

Trong Đức Ki-tô,

Người đã chọn ta trước cả khi tạo thành vũ trụ,

để trước thánh nhan Người,

ta trở nên tinh tuyền thánh thiên,

nhờ tình thương của Người.

Theo ý muốn và lòng nhân ái của Người,

Người đã tiền định cho ta làm nghĩa tử

nhờ Đức Giê-su Ki-tô,

để ta hằng ngợi khen ân sủng rạng ngời,

ân sủng Người ban tặng cho ta

trong Thánh Tử yêu dấu.

Trong Thánh Tử, nhờ máu Thánh Tử đổ ra

chúng ta được cứu chuộc, được thứ tha tội lỗi

theo lượng ân sủng rất phong phú của Người.

Ân sủng này, Thiên Chúa đã rộng ban cho ta

cùng với tất cả sự khôn ngoan thông hiểu.

Người cho ta được biết thiên ý nhiệm mầu:

thiên ý này là kế hoạch yêu thương

Người đã định từ trước trong Đức Ki-tô.

Đó là đưa thời gian tới hồi viên mãn

là quy tụ muôn loài trong trời đất

dưới quyền một thủ lãnh là Đức Ki-tô.

Cũng trong Đức Ki-tô,

Thiên Chúa là Đấng làm nên mọi sự

theo quyết định và ý muốn của Người,

đã tiền định cho chúng tôi đây làm cơ nghiệp riêng

theo kế hoạch của Người,

để chúng tôi là những người đầu tiên

đặt hy vọng vào Đức Ki-tô,

chúng tôi ngợi khen vinh quang Người.

Trong Đức Ki-tô, cả anh em nữa

anh em đã được nghe lời chân lý

là Tin Mừng cứu độ anh em;

vẫn trong Đức Ki-tô,

một khi đã tin, anh em được đóng ấn Thánh Thần,

Đấng Thiên Chúa đã hứa.

Thánh Thần

là bảo chứng phần gia nghiệp của chúng ta,

chờ ngày dân riêng của Thiên Chúa được cứu chuộc,

để ngợi khen vinh quang Thiên Chúa.” (Ep 1,3-14)

c. Thân thư : Sứ điệp hay chủ đề của thư :

Công thức thông thường của phần nầy đó là : Giới thiệu cơ hội viết thư (“Tôi vui mừng vì…”, “Vậy tôi báo cho anh…”, “chắc chắn anh đã nghe nói…”. Tiếp đến là nội dung hoặc sứ điệp của thư thường chuyên chở các nội dung về tín lý và luân lý. Sau cùng là tóm tắt những điều đã viết và mở ra cơ hội sẽ viết tiếp hoặc đến thăm viếng.[19] Trong các thư Phaolô, phần nầy mở ra nhiều chủ đề với nhiều cách diễn tả nhưng nội dung tựu trung đó là “đưa giáo lý vào trong thực hành của đời sống đạo”[20]

“Thưa anh em, tôi muốn anh em biết là những gì xảy đến cho tôi thật ra đã giúp cho Tin Mừng được tiến triển, đến nỗi tại dinh vua quan cũng như ở mọi nơi khác, người ta đều hiểu rõ là chính vì Đức Ki-tô mà tôi mang xiềng xích. Vì thấy tôi bị xiềng xích, phần đông các anh em có lòng tin cậy vào Chúa đã tỏ ra bạo dạn hơn để rao giảng lời Thiên Chúa mà không chút sợ hãi. Đã hẳn, có những kẻ rao giảng về Đức Ki-tô vì lòng ganh tị và tranh chấp, song những người khác lại làm công việc đó vì ý ngay lành. Những người này làm vì bác ái, bởi họ biết rằng tôi được chỉ định để lo bênh vực Tin Mừng. Còn những người kia thì loan báo Đức Ki-tô vì tính ưa tranh giành, họ không có lòng ngay, tưởng làm như thế là gây thêm khổ cho tôi, trong lúc tôi bị xiềng xích. Nhưng không sao đâu! Dù thế nào đi nữa với ý lành hay ý xấu, cuối cùng Đức Ki-tô được rao giảng là tôi mừng. Và tôi sẽ còn mừng nữa, bởi vì tôi biết rằng điều ấy sẽ giúp cho tôi đạt được ơn cứu độ, nhờ lời cầu nguyện của anh em, và nhờ Thần Khí của Đức Giê-su Ki-tô phù trợ. Đó là điều tôi đợi chờ và hy vọng. Sẽ không có gì làm cho tôi phải hổ thẹn, trái lại tôi hoàn toàn vững tin. Bây giờ cũng như mọi lúc, Đức Ki-tô sẽ tỏ bày quyền uy cao cả của Người nơi thân xác tôi, dù tôi sống hay tôi chết: vì đối với tôi, sống là Đức Ki-tô, và chết là một mối lợi. Nếu sống ở đời này mà công việc của tôi được sinh hoa kết quả, thì tôi không biết phải chọn đàng nào. Vì tôi bị giằng co giữa hai đàng: ao ước của tôi là ra đi để được ở với Đức Ki-tô, điều này tốt hơn bội phần: nhưng ở lại đời này thì cần thiết hơn, vì anh em. Và tôi biết chắc rằng tôi sẽ ở lại và ở bên cạnh tất cả anh em để giúp anh em tấn tới và được hưởng niềm vui đức tin mang lại cho anh em. Như thế, trong Đức Ki-tô Giê-su, anh em càng có lý do để hãnh diện về tôi, khi tôi lại đến gặp anh em.” (Pl 1,12-26)

d. Kết thư (Subscriptio): Lời chào từ biệt.

Các thư Phaolô thường được kết thúc với các hình thức sau :

– Lời chào từ biệt : “Cho tôi gửi lời chào từng người một thuộc dân thánh trong Đức Ki-tô Giê-su. Các anh em đang ở với tôi gửi lời chào anh em.Mọi người thuộc dân thánh, nhất là những người phục vụ trong cung điện hoàng đế Xê-da, cũng gửi lời chào anh em.” (Pl 4,21-22)

– Vinh tụng ca : “Vinh danh Thiên Chúa, Đấng có quyền năng làm cho anh em được vững mạnh theo Tin Mừng tôi loan báo, khi rao giảng Đức Giê-su Ki-tô. Tin Mừng đó mặc khải mầu nhiệm vốn được giữ kín tự ngàn xưa nhưng nay lại được biểu lộ như lời các ngôn sứ trong Sách Thánh. Theo lệnh của Thiên Chúa, Đấng hằng có đời đời, mầu nhiệm này được thông báo cho muôn dân biết, để họ tin mà vâng phục Thiên Chúa. Chỉ mình Thiên Chúa là Đấng khôn ngoan thượng trí. Kính dâng Người mọi vinh quang đến muôn thuở muôn đời, nhờ Đức Giê-su Ki-tô. A-men.” (Rm 16,25-27)

– Yêu cầu : “Tất cả anh em hãy hôn chào nhau một cách thánh thiện. Nhân danh Chúa, tôi yêu cầu đọc thư này cho tất cả các anh em.” (1 Tx 5,26-27)

B. TẦM QUAN TRỌNG CỦA THƯ PHAOLÔ

1. Giá trị văn chương và công năng :

Theo đánh giá của các nhà chú giải Thánh Kinh, “thư tín” chính là loại “văn thể” có đặc tính chuyên chở, thể hiện tính chất riêng tư hơn cả; vì thế, các thư của Thánh Phaolô cũng được xem như những tài liệu hay nhất trong toàn bộ khối văn chương Tân Ước.[21]

Trong bối cảnh mục vụ của thời Giáo Hội mới khai sinh, các cộng đoạn Kitô hữu mới được thiết lập, thư tín chính là phương thế hữu dụng để liên lạc, truyền đạt giáo lý…như một hình thức “hiện diện”[22].

Thư cũng chính là thành phần cốt yếu được dùng để “đọc” trong các cử hành Phụng vụ và là khí cụ thích hợp cho việc loan báo Tin Mừng, mà tự thân, chính là việc “rao giảng bằng miệng”[23].

2. Giá trị xét theo chiều kích “Đạo lý, Thần học” :

Có thể nói được Thánh Phaolô chính là nhà “kiến trúc sư” vĩ đại nhất của “ngôi đền học thuyết Kitô giáo”; đến nổi ngài được gán cho danh xưng “người sáng lập Kitô giáo”[24].

Để đánh giá một cách trung thực và đầy đủ, chúng ta thử đọc lại những nhận xét sau đây của một “chuyên viên Phaolô”, linh mục thuộc tu hội Xuân Bích (PSS) Ronald D. Witherup :

“Tuy nhiên, không duy chỉ con số các thư sẽ chứng thực tầm mức ảnh hưởng của Phaolô. Tất cả các học giả đều thừa nhận rằng không một tác giả nào của Tân ước có sức tác động trên đức tin và thần học Kitô giáo hơn Phaolô. Ngài là người đã đóng góp cho Kitô giáo phần lớn từ vựng về đức tin. Ngài là người tiên phong viết sứ điệp “Tin Mừng” của Đức Giêsu-Kitô và công bố “chân lý” của Tin Mừng nầy. Các thư Phaolô trình bày cho ta về Ba Ngôi, về thập giá và phục sinh, về ơn cứu độ được thực hiện dứt khoát trong Đức Kitô Giêsu, về ơn công chính hoá nhờ đức tin, về ân sủng, về các bí tích (đặc biệt là phép Rửa, Thánh Thể và Hoà giải), về các nhân đức đối thần tin, cậy, mến, về những đòi hỏi của nền luân lý Kitô giáo, về niềm cậy trông vững vàng, về ngày viên thành của Nước Thiên Chúa, vv… Nói cách khác, các thư Phaolô là những văn liệu cực kỳ nền tảng đối với đức tin Kitô giáo. Tuy nhiên, Phaolô đã viết chúng trong tư cách một mục tử và đấng sáng lập giáo đoàn ước muốn giữ liên lạc với những người mà ngài rất mực yêu mến và muốn đối xử trong tư cách một người cha thiêng liêng cũng như một anh em Kitô hữu”.[25]

Đối với các cộng đoàn Kitô hữu sơ khai, các thư Phaolô chính là những “nền tảng vững chắc” để thiết dựng và củng cố đức tin, giúp cho các tín hữu từng bước “khám phá căn tính bản thân Đức Kitô và dẫn đưa họ vào đời sống Kitô hữu”[26].

3. Giá trị xét theo chiều kích “Linh đạo”.

Tác giả Alain Decaux đã nhận xét tóm tắt nội dung nầy như sau :

“Những thư của người trở thành những tư liệu duy nhất chứng tỏ cùng một lúc “một đời sống nội tâm phong phú, một loại thần bí diệu kỳ, và một khả năng tổng hợp thần tài”.[27]

Nhưng điều quan trọng hơn, chính những “gợi ý”, giáo lý và trải nghiệm tâm linh được Thánh Phaolô thuyên giải qua các tín thư của ngài đã trở thành những chìa khoá, những con đường, những động lực để muôn thế hệ Kitô hữu vận dụng vào con đường sống đức tin và nên thánh suốt 2000 năm nay. Những lời sau đây của Đức cha Michael Saltarelli, Giám mục Wilmington, đã viết trong thư mục vụ vào ngày 25-1-2008, nhân dịp “Năm Thánh Phaolô – 2008-2009” sẽ cho chúng ta thấy rõ điều khẳng định trên :

“Các thư của Thánh Phaolô cho chúng ta thấy một cá tính chủ động mãnh liệt. Văn liệu trong các thư của ngài cũng cho thấy việc ngài phấn đấu với tính nóng nảy của ngài. Dễ bị tổn thương, ngài có khuynh hướng răn đe, nhất là khi các cộng đoàn Kitô hữu tiên khởi không sống xứng hợp với Tin Mừng. Cuộc chiến đấu nội tâm của ngài cho chúng ta can đảm và sức mạnh để tiếp tục phấn đấu đối với tính tình và sự nóng nảy của chúng ta. Cùng với Thánh Phaolô, chúng ta chiến đấu một cuộc chiến anh hùng, cố gắng làm cho Tám Mối Phúc, các nhân đức đối thần và tự nhiên, các việc làm thương linh hồn và thương xác, và nhất là để Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần thống trị chúng ta. Chết cho chính mình và sống lại trong Đức Kitô, chúng ta ôm lấy Thánh Giá và nhớ rằng: “Đức ái chấp nhận tất cả, tin tất cả, hy vọng vào tất cả, chịu đựng tất cả. Đức ái không bao giờ mất được” (1 Cr 13,7-8).[28]

Chúng ta sẽ trở lại “chuyên đề” nầy cách đầy đủ hơn ở phần tiếp theo.

C. CÁC CHIỀU KÍCH LINH ĐẠO TRONG CÁC THƯ PHAOLÔ

Với kho tàng văn liệu phong phú, quả thật, các thư của Thánh Phaolô đã khơi gợi nhiều ý tưởng, nhiều cảm nhận, nhiều cách hiểu và vận dụng cho đời sống đức tin và cho hành trình hoàn thiện Kitô hữu.

Để có một cái nhìn mang tính “tổng hợp”, chúng ta thử lược qua ba cách tiếp cận “linh đạo Phaolô” mang tính truyền thống sau đây :

I. Linh đạo Phaolô trong “viễn tượng tam cấp” :

Xác thịt – Tinh thần – Thiên Chúa.

Con người cũ – Con người mới – Con người thuộc về Đức Kitô

Có lập luận cho rằng[29] : thật ra, quan niệm hay học thuyết linh đạo Phaolô chung quy cũng là khai triển nội dung “linh đạo Tin Mừng” mà nét chủ đạo đó là “chết đi cho con người cũ” hay “từ bỏ chính mình” để tiến tới “bước theo Chúa Kitô” và thiết lập đời sống liên kết mật thiết với Ngài.[30]

Vì thế, với quan niệm về linh đạo mang tính truyền thống nầy, hành trình hoàn thiện Kitô giáo bao giờ cũng trải qua các giai đoạn (tam cấp) : khổ chế, luyện tập các nhân đức và kết hợp thần linh. Nói tới khổ chế (ascétique) là nói tới sự đối lập giữa “con người cũ và con người mới”, cuộc chiến đấu giữa “đời sống xác thịt” và “đời sống tinh thần”… để rồi dẫn tới những chọn lựa phương thế, những nhân tố cốt yếu để thiết dựng con người mới, đời sống thiêng linh. Từ đó sẽ đạt được hệ quả thiêng liêng và cũng là tiêu đích của con đường nên thánh : mối tương quan hay sự kết hợp giữa con người mới đó với Đức Kitô và trong Chúa Thánh Thần.[31]

Sau đây là “lược đồ tổng quát” về học thuyết linh đạo Phaolô (theo quan niệm trên) được phản ảnh qua nội dung các trích đoạn thư.

1. Con người cũ và cuộc cuộc chiến đấu nội tâm (giữa xác thịt và tinh thần).

– Không chủ quan, tránh né, nhưng nhận diện và đối diện với “bi kịch của thân phận”, cũng là những “bất toàn” của hiện sinh con người[32]:

“Tôi biết rằng sự thiện không ở trong tôi, nghĩa là trong xác thịt tôi. Thật vậy, muốn sự thiện thì tôi có thể muốn, nhưng làm thì không. Sự thiện tôi muốn thì tôi không làm, nhưng sự ác tôi không muốn, tôi lại cứ làm. Nếu tôi cứ làm điều tôi không muốn, thì không còn phải là chính tôi làm điều đó, nhưng là tội vẫn ở trong tôi.

Bởi đó tôi khám phá ra luật này: khi tôi muốn làm sự thiện thì lại thấy sự ác xuất hiện ngay. Theo con người nội tâm, tôi vui thích vì luật của Thiên Chúa; nhưng trong các chi thể của tôi, tôi lại thấy một luật khác: luật này chiến đấu chống lại luật của lý trí và giam hãm tôi trong luật của tội là luật vẫn nằm sẵn trong các chi thể tôi.

Tôi thật là một người khốn nạn! Ai sẽ giải thoát tôi khỏi thân xác phải chết này? Tạ ơn Thiên Chúa, nhờ Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta!

Như vậy, nếu theo lý trí, thì tôi làm nô lệ luật của Thiên Chúa; nhưng theo xác thịt, thì tôi làm nô lệ luật của tội.” (Rm 7,18-24)

– Nhân tố chính của bi kịch : xác thịt, một thực tại luôn đối nghịch với Thiên Chúa.

“Thật vậy, hướng đi của tính xác thịt là sự phản nghịch cùng Thiên Chúa, vì tính xác thịt không phục tùng luật của Thiên Chúa, mà cũng không thể phục tùng được. Những ai bị tính xác thịt chi phối thì không thể vừa lòng Thiên Chúa. Nhưng anh em không bị tính xác thịt chi phối, mà được Thần Khí chi phối, bởi vì Thần Khí của Thiên Chúa ngự trong anh em. Ai không có Thần Khí của Đức Ki-tô, thì không thuộc về Đức Ki-tô. Nhưng nếu Đức Ki-tô ở trong anh em, thì dầu thân xác anh em có phải chết vì tội đã phạm, Thần Khí cũng ban cho anh em được sống, vì anh em đã được trở nên công chính. Lại nữa, nếu Thần Khí ngự trong anh em, Thần Khí của Đấng đã làm cho Đức Giê-su sống lại từ cõi chết, thì Đấng đã làm cho Đức Giê-su sống lại từ cõi chết, cũng sẽ dùng Thần Khí của Người đang ngự trong anh em, mà làm cho thân xác của anh em được sự sống mới.

Vậy thưa anh em, chúng ta mang nợ, không phải mang nợ đối với tính xác thịt, để phải sống theo tính xác thịt. Vì nếu anh em sống theo tính xác thịt, anh em sẽ phải chết; nhưng nếu nhờ Thần Khí, anh em diệt trừ những hành vi của con người ích kỷ nơi anh em, thì anh em sẽ được sống.” (Rm 8,7-13).

Nhưng, rất cần lưu ý về phạm trù “xác thịt” mà Thánh Phaolô sử dụng trong thần học của ngài. Ngoài ý nghĩa tiêu cực, như một “lực lượng xấu” cần phải chiến đấu để khuất phục, loại trừ[33]; “xác thịt” còn có nghĩa “thân xác” một tạo vật được Thiên Chúa sáng tạo và được Ngôi Hai mặc lấy khi làm người; hoặc “xác thịt”, đơn giản được hiểu là “theo phương diện loài người”, hoặc, “với tư cách nhân loại”[34].

(Xem thêm : TỰ ĐIỂN CÔNG GIÁO, mục từ “XÁC THỊT”: Caro, Flesh, Chair, nhục thân)[35]

– Đáp án của “cuộc sống theo xác thịt và theo Thần khí” hoàn toàn khác nhau :

“Những việc do tính xác thịt gây ra thì ai cũng rõ, đó là: dâm bôn, ô uế, phóng đãng, thờ quấy, phù phép, hận thù, bất hoà, ghen tuông, nóng giận, tranh chấp, chia rẽ, bè phái, ganh tỵ, say sưa, chè chén, và những điều khác giống như vậy. Tôi bảo trước cho mà biết, như tôi đã từng bảo: những kẻ làm các điều đó sẽ không được thừa hưởng Nước Thiên Chúa. Còn hoa quả của Thần Khí là: bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân hậu, từ tâm, trung tín, hiền hoà, tiết độ. Không có luật nào chống lại những điều như thế. Những ai thuộc về Đức Ki-tô Giê-su thì đã đóng đinh tính xác thịt vào thập giá cùng với các dục vọng và đam mê.

Nếu chúng ta sống nhờ Thần Khí, thì cũng hãy nhờ Thần Khí mà tiến bước.” (Gl 5,19-25).

– Cuộc chiến đấu nội tâm của người Kitô hữu : Từ bỏ con người cũ và để Thần Khí đổi mới.

“Vì thế, anh em phải cởi bỏ con người cũ với nếp sống xưa, là con người phải hư nát vì bị những ham muốn lừa dối, anh em phải để Thần Khí đổi mới tâm trí anh em, và phải mặc lấy con người mới, là con người đã được sáng tạo theo hình ảnh Thiên Chúa để thật sự sống công chính và thánh thiện.” (Ep 4,22-24.)

“Vậy anh em hãy giết chết những gì thuộc về hạ giới trong con người anh em: ấy là gian dâm, ô uế, đam mê, ước muốn xấu và tham lam; mà tham lam cũng là thờ ngẫu tượng. Chính vì những điều đó mà cơn thịnh nộ của Thiên Chúa giáng xuống trên những kẻ không vâng phục. Chính anh em xưa kia cũng ăn ở như thế, khi anh em còn sống giữa những người ấy. Nhưng nay, cả anh em nữa, hãy từ bỏ tất cả những cái đó: nào là giận dữ, nóng nảy, độc ác, nào là thoá mạ, ăn nói thô tục. Anh em đừng nói dối nhau, vì anh em đã cởi bỏ con người cũ với những hành vi của nó rồi, và anh em đã mặc lấy con người mới, con người hằng được đổi mới theo hình ảnh Đấng Tạo Hoá, để được ơn thông hiểu.” (Cl 3,5-10).

“Chúng tôi luôn mang nơi thân mình cuộc thương khó của Đức Giê-su, để sự sống của Đức Giê-su cũng được biểu lộ nơi thân mình chúng tôi.” (2 Cr 4,10).

“Anh em chẳng biết sao: trong cuộc chạy đua trên thao trường, tất cả mọi người đều chạy, nhưng chỉ có một người đoạt giải. Anh em hãy chạy thế nào để chiếm cho được phần thưởng. Phàm là tay đua, thì phải kiêng kỵ đủ điều, song họ làm như vậy là để đoạt phần thưởng chóng hư; trái lại chúng ta nhằm phần thưởng không bao giờ hư nát. Vậy tôi đây cũng chạy như thế, chứ không chạy mà không xác tín; tôi đấm như thế, chứ không phải đấm vào không khí. Tôi bắt thân thể phải chịu cực và phục tùng, kẻo sau khi rao giảng cho người khác, chính tôi lại bị loại.” (2 Cr 9,24-27).

– Con người cũ đó ngoài yếu tố “xác thịt” (phạm vi cá nhân), còn bị lôi kéo, áp lực bởi “tinh thần thế tục” và những người chọn sống theo đó :

“Phần chúng ta, chúng ta đã không lãnh nhận thần trí của thế gian, nhưng là Thần Khí phát xuất từ Thiên Chúa, để nhận biết những ân huệ Thiên Chúa đã ban cho chúng ta.” (1 Cr 2,12).

“Anh em đã chết vì những sa ngã và tội lỗi của anh em. Xưa kia anh em đã sống trong đó, theo trào lưu của thế gian này, theo tên thủ lãnh nắm giữ quyền lực trên không trung, tên ác thần hiện đang hoạt động trên những kẻ không vâng phục. Tất cả chúng tôi xưa kia cũng thuộc hạng người đó, khi chúng tôi buông theo các đam mê của tính xác thịt, thi hành những ước muốn của tính xác thịt và của trí khôn. Bẩm sinh chúng tôi là những kẻ đáng chịu cơn thịnh nộ của Thiên Chúa, như những người khác.” (Ep 2,1-3)

– Chiến đấu với cả “lực lượng thần dữ” bằng sức mạnh của Thiên Chúa :

“Hãy mang toàn bộ binh giáp vũ khí của Thiên Chúa, để có thể đứng vững trước những mưu chước của ma quỷ. Vì chúng ta chiến đấu không phải với phàm nhân, nhưng là với những quyền lực thần thiêng, với những bậc thống trị thế giới tối tăm này, với những thần linh quái ác chốn trời cao. Bởi đó, anh em hãy nhận lấy toàn bộ binh giáp vũ khí của Thiên Chúa; như thế, anh em có thể vận dụng toàn lực để đối phó và đứng vững trong ngày đen tối. Vậy hãy đứng vững: lưng thắt đai là chân lý, mình mặc áo giáp là sự công chính, chân đi giày là lòng hăng say loan báo tin mừng bình an; hãy luôn cầm khiên mộc là đức tin, nhờ đó anh em sẽ có thể dập tắt mọi tên lửa của ác thần. Sau cùng, hãy đội mũ chiến là ơn cứu độ và cầm gươm của Thần Khí ban cho, tức là Lời Thiên Chúa.” (Ep 6,11-17).

Những gợi ý về cuộc chiến đấu nội tâm giữa “xác thịt” và “tinh thần”, giữa “con người cũ” và “con người mới”, giữa “tinh thần thế tục” và “tinh thần Phúc âm”, giữa nhưng lôi kéo, cám dỗ của ma quỉ với sức tác động của Chúa Thánh Thần…của Thánh Phaolô dành cho các tín hữu, cho Dân Chúa buổi sơ khai, vẫn còn đang được Hội Thánh tiếp tục đạo sâu áp dụng. Chúng ta có thể tìm gặp ý nghĩa nầy nơi tư tưởng về “PHÂN ĐỊNH” trong tông huấn gọi mời nên thánh của Đức Giáo Hoàng Phanxicô :

“Điều này càng quan trọng hơn khi một cái gì mới mẻ xuất hiện trong đời sống chúng ta, bấy giờ chúng ta phải phân định xem liệu đó có phải là rượu mới do Thiên Chúa đem đến hay chỉ là một ảo ảnh lừa dối bởi tinh thần thế gian hoặc tinh thần của ma quỷ. Có những hoàn cảnh khác lại xảy ra điều ngược lại, khi những sức mạnh của sự dữ xui khiến ta đừng thay đổi, cứ giữ mọi sự y như thế, chọn thái độ bất động, khư khư chống lại mọi thay đổi. Như thế là ta đã ngăn chặn hoạt động của Thánh Thần. Chúng ta tự do, bằng sự tự do của Chúa Kitô, nhưng Người kêu gọi chúng ta xem xét những gì ở bên trong chúng ta – những ham muốn, lo lắng, sợ hãi và khát vọng – và những gì diễn ra xung quanh chúng ta – “những dấu chỉ của thời đại” – để nhận ra những con đường dẫn đến tự do hoàn toàn. “Hãy cân nhắc mọi sự; điều gì tốt thì giữ” (1 Tx 5,21). (GE 168)

2. Con người mới và cuộc tái sinh :

Tự sức con người, với sức nặng của “xác thịt”, không thể chiến thắng để trở nên một con người mới. Thần học về “ơn Cứu Độ” hay “linh đạo” của Thánh Phaolô tập chú triển khai về mối tương quan mật thiết của đời sống Kitô hữu với Chúa Kitô và trong Chúa Thánh Thần nhờ cuộc “tái sinh của nhiệm tích Rửa Tội”. Đây chính là điểm tựa, là nền tảng của sự chiến thắng “tinh thần trên xác thịt”, “con người mới” trên “con người cũ”.[36]

– Cuộc vượt qua (từ con người cũ – xác thịt, sang con người mới – trong Đức Kitô) nhờ phép Rửa :

“Anh em không biết rằng: khi chúng ta được dìm vào nước thanh tẩy, để thuộc về Đức Ki-tô Giê-su, là chúng ta được dìm vào trong cái chết của Người sao? Vì được dìm vào trong cái chết của Người, chúng ta đã cùng được mai táng với Người. Bởi thế, cũng như Người đã được sống lại từ cõi chết nhờ quyền năng vinh hiển của Chúa Cha, thì chúng ta cũng được sống một đời sống mới.” (Rm 6,3-4).

– Cuộc chiến đấu nội tâm đó mang một tên mới : “Chịu đóng đinh cùng với Đức Kitô”, tham dự vào cuộc khổ nạn với Đức Kitô…

“Chúng ta biết rằng: con người cũ nơi chúng ta đã bị đóng đinh vào thập giá với Đức Ki-tô, như vậy, con người do tội lỗi thống trị đã bị huỷ diệt, để chúng ta không còn làm nô lệ cho tội lỗi nữa. Quả thế, ai đã chết, thì thoát khỏi quyền của tội lỗi.” (Rm 6,6-7).

“Chúng tôi luôn mang nơi thân mình cuộc thương khó của Đức Giê-su, để sự sống của Đức Giê-su cũng được biểu lộ nơi thân mình chúng tôi.” (2 Cr 4,10).

– “Đóng đinh con người cũ” đó chính là chiến đấu chống lại tội lỗi, tính hư tật xấu và thực hiện những việc lành phúc đức :

“Vậy anh em hãy giết chết những gì thuộc về hạ giới trong con người anh em: ấy là gian dâm, ô uế, đam mê, ước muốn xấu và tham lam; mà tham lam cũng là thờ ngẫu tượng. Chính vì những điều đó mà cơn thịnh nộ của Thiên Chúa giáng xuống trên những kẻ không vâng phục. Chính anh em xưa kia cũng ăn ở như thế, khi anh em còn sống giữa những người ấy. Nhưng nay, cả anh em nữa, hãy từ bỏ tất cả những cái đó: nào là giận dữ, nóng nảy, độc ác, nào là thoá mạ, ăn nói thô tục. Anh em đừng nói dối nhau, vì anh em đã cởi bỏ con người cũ với những hành vi của nó rồi, và anh em đã mặc lấy con người mới, con người hằng được đổi mới theo hình ảnh Đấng Tạo Hoá, để được ơn thông hiểu. Vậy không còn phải phân biệt Hy-lạp hay Do-thái, cắt bì hay không cắt bì, man di, mọi rợ, nô lệ, tự do, nhưng chỉ có Đức Ki-tô là tất cả và ở trong mọi người. Anh em là những người được Thiên Chúa tuyển lựa, hiến thánh và yêu thương. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hoà và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em người này có điều gì phải trách móc người kia. Chúa đã tha thứ cho anh em, thì anh em cũng vậy, anh em phải tha thứ cho nhau. Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo. Ước gì ơn bình an của Đức Ki-tô điều khiển tâm hồn anh em, vì trong một thân thể duy nhất, anh em đã được kêu gọi đến hưởng ơn bình an đó. Bởi vậy, anh em hãy hết dạ tri ân.” (Cl 3,5-15).

– Con người mới cũng là con người được tham dự vào cuộc phục sinh của Đức Kitô :

“Anh em đã được trỗi dậy cùng với Đức Ki-tô, nên hãy tìm kiếm những gì thuộc thượng giới, nơi Đức Ki-tô đang ngự bên hữu Thiên Chúa. Anh em hãy hướng lòng trí về những gì thuộc thượng giới, chứ đừng chú tâm vào những gì thuộc hạ giới. Thật vậy, anh em đã chết, và sự sống mới của anh em hiện đang tiềm tàng với Đức Ki-tô nơi Thiên Chúa. Khi Đức Ki-tô, nguồn sống của chúng ta xuất hiện, anh em sẽ được xuất hiện với Người, và cùng Người hưởng phúc vinh quang.” (Cl 3,1-4).

– Con người mới được tái sinh nhờ phép Rửa sẽ được đưa vào hiệp thông với Đức Kitô trong nhiệm tích Thánh Thể :

“Thật vậy, điều tôi đã lãnh nhận từ nơi Chúa, tôi xin truyền lại cho anh em: trong đêm bị nộp, Chúa Giê-su cầm lấy bánh, dâng lời chúc tụng tạ ơn, rồi bẻ ra và nói: “Anh em cầm lấy mà ăn, đây là Mình Thầy, hiến tế vì anh em; anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy.” Cũng thế, cuối bữa ăn, Người nâng chén và nói: “Đây là chén Máu Thầy, Máu đổ ra để lập Giao Ước Mới; mỗi khi uống, anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy.” Thật vậy, cho tới ngày Chúa đến, mỗi lần ăn Bánh và uống Chén này, là anh em loan truyền Chúa đã chịu chết.” (1 Cr 11,23-26).

– Phép Rửa trao ban cho người Kitô hữu Thánh Thần để thuộc về một “thân thể duy nhất” :

“Thật thế, tất cả chúng ta, dầu là Do-thái hay Hy-lạp, nô lệ hay tự do, chúng ta đều đã chịu phép rửa trong cùng một Thần Khí để trở nên một thân thể. Tất cả chúng ta đã được đầy tràn một Thần Khí duy nhất.” (1 Cr 12,13).

– Đời sống mới trong Chúa Thánh Thần : là đời sống con cái Chúa, sống đích thực, vĩnh cửu.

“Vì nếu anh em sống theo tính xác thịt, anh em sẽ phải chết; nhưng nếu nhờ Thần Khí, anh em diệt trừ những hành vi của con người ích kỷ nơi anh em, thì anh em sẽ được sống.

Quả vậy, phàm ai được Thần Khí Thiên Chúa hướng dẫn, đều là con cái Thiên Chúa. Phần anh em, anh em đã không lãnh nhận Thần Khí khiến anh em trở thành nô lệ và phải sợ sệt như xưa, nhưng là Thần Khí làm cho anh em nên nghĩa tử, nhờ đó chúng ta được kêu lên: “Áp-ba! Cha ơi! ” Chính Thần Khí chứng thực cho thần trí chúng ta rằng chúng ta là con cái Thiên Chúa.” (Rm 8,13-16).

– Chúa Thánh Thần chính là thầy dạy thiêng liêng, hướng dẫn cầu nguyện, tìm kiếm thánh ý Chúa :

“Hơn nữa, lại có Thần Khí giúp đỡ chúng ta là những kẻ yếu hèn, vì chúng ta không biết cầu nguyện thế nào cho phải; nhưng chính Thần Khí cầu thay nguyện giúp chúng ta, bằng những tiếng rên siết khôn tả. Và Thiên Chúa, Đấng thấu suốt tâm can, biết Thần Khí muốn nói gì, vì Thần Khí cầu thay nguyện giúp cho dân thánh theo đúng ý Thiên Chúa.” (Rm 8,26-27)

– Chính Chúa Thánh Thần giúp thực thi Lề Luật cách trọn hảo để nên công chính :

“Thật vậy, luật của Thần Khí ban sự sống trong Đức Ki-tô Giê-su, đã giải thoát tôi khỏi luật của tội và sự chết. Điều mà Lề Luật không thể làm được, vì bị tính xác thịt làm cho ra suy yếu, thì Thiên Chúa đã làm: khi sai chính Con mình đến mang thân xác giống như thân xác tội lỗi chúng ta để đền tội chúng ta, Thiên Chúa đã lên án tội trong thân xác Con mình. Thiên Chúa làm như vậy, để sự công chính mà Luật đòi hỏi được hoàn toàn thực hiện nơi chúng ta, là những người không sống theo tính xác thịt, nhưng theo Thần Khí.” (Rm 8,2-4).

– Hoa quả của Thánh Thần cũng chính là “các nhân đức” :

“Còn hoa quả của Thần Khí là: bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân hậu, từ tâm, trung tín, hiền hoà, tiết độ. Không có luật nào chống lại những điều như thế.” (Gl 5,22).

– Vì thế, cuộc sống tốt lành thánh thiện chính là “không làm phiền lòng Chúa Thần”, đặc biệt, với những hành vi xúc phạm đến anh em :

“Anh em chớ làm phiền lòng Thánh Thần của Thiên Chúa, vì chính Người là dấu ấn ghi trên anh em, để chờ ngày cứu chuộc. Đừng bao giờ chua cay gắt gỏng, nóng nảy giận hờn, hay la lối thoá mạ, và hãy loại trừ mọi hành vi gian ác. Trái lại, phải đối xử tốt với nhau, phải có lòng thương xót và biết tha thứ cho nhau, như Thiên Chúa đã tha thứ cho anh em trong Đức Ki-tô. (Ep 4,30-32).

Tóm lại, trong cuộc chiến đấu trở nên con người mới, nhờ ân sủng của bí tích Rửa tội, được gọi mời bước đi trên nẻo đường mới của Chúa Thánh Thần, được từng ngày tham dự vào sự chết và sống lại của Đức Kitô, được kết hợp mất thiết với Ngài qua Thánh Thể và hiệp thông với anh em trong Nhiệm Thể…, người Kitô hữu nắm chắc con đường hoàn thiện : con đường thuộc trọn về Chúa Kitô, con đường tình yêu có thể vượt thắng mọi thách đố :

“Ai có thể tách chúng ta ra khỏi tình yêu của Đức Ki-tô? Phải chăng là gian truân, khốn khổ, đói rách, hiểm nguy, bắt bớ, gươm giáo? (…)_. Nhưng trong mọi thử thách ấy, chúng ta toàn thắng nhờ Đấng đã yêu mến chúng ta. Đúng thế, tôi tin chắc rằng: cho dầu là sự chết hay sự sống, thiên thần hay ma vương quỷ lực, hiện tại hay tương lai, hoặc bất cứ sức mạnh nào, trời cao hay vực thẳm hay bất cứ một loài thọ tạo nào khác, không có gì tách được chúng ta ra khỏi tình yêu của Thiên Chúa thể hiện nơi Đức Ki-tô Giê-su, Chúa chúng ta.” (Rm 8,35.37-38)

3. Đời sống thuộc linh : sự hoàn thiện trong Đức Kitô.

Qua những gì chúng ta vừa lượt qua, có thể tóm tắt những thuyên giải cơ bản về con đường hoàn thiện của đời sống Kitô hữu, về đời sống mới trong Chúa Kitô và với Chúa Thánh Thần, qua các thư của Thánh Phaolô (cũng là quan niệm chung của Kitô giáo) đó là : sự hoàn thiện (và cả sự cứu độ) là kết quả của ơn thánh Chúa và sự cọng tác của con người.[37]

Riêng về “phía Thiên Chúa”, Thánh Phaolô gần như tập chú vào mầu nhiệm Đức Kitô : đĩnh điểm của sự hoàn thiện Kitô giáo chính là “kết hợp với Đức Kitô”[38] : “Tôi sống, nhưng không còn phải là tôi, mà là Đức Ki-tô sống trong tôi.” (Gl 2,20).

(Riêng trong chiều kích “kết hợp với Đức Kitô”, chúng ta có thể đọc lại phần b/. Phaolô : Một cuộc đời “thuộc trọn về Chúa Kitô” trong tình yêu : trong bài 4 : MỘT CUỘC ĐỜI MANG DẤU ẤN LINH ĐẠO)[39]

Trong khi đó, về phương diện con người, sự hoàn thiện Kitô giáo được Phaolô trình bày xuyên suốt qua nhiều bức thư, chính là không ngừng “bắt chước Đức Kitô”, mang lấy tâm tình của Đức Kitô, thực thi những giá trị của Tin Mừng được Phaolô cắt nghĩa bằng những ngôn ngữ khác :

“Anh em hãy bắt chước tôi, như tôi bắt chước Đức Ki-tô.” (1 Cr 11,1).

“Giữa anh em với nhau, anh em hãy có những tâm tình như chính Đức Ki-tô Giê-su.

Đức Giê-su Ki-tô

vốn dĩ là Thiên Chúa

mà không nghĩ phải nhất quyết duy trì

địa vị ngang hàng với Thiên Chúa,

nhưng đã hoàn toàn trút bỏ vinh quang

mặc lấy thân nô lệ,

trở nên giống phàm nhân

sống như người trần thế.

Người lại còn hạ mình,

vâng lời cho đến nỗi bằng lòng chịu chết,

chết trên cây thập tự.” (Pl 2,5-8)

“Xin cho anh em, nhờ lòng tin, được Đức Ki-tô ngự trong tâm hồn; xin cho anh em được bén rễ sâu và xây dựng vững chắc trên đức ái, để cùng toàn thể dân thánh, anh em đủ sức thấu hiểu mọi kích thước dài rộng cao sâu, và nhận biết tình thương của Đức Ki-tô, là tình thương vượt quá sự hiểu biết. Như vậy anh em sẽ được đầy tràn tất cả sự viên mãn của Thiên Chúa.” (Ep 3,17-19)

“Hỡi anh em, những người con bé nhỏ của tôi, mà tôi phải quặn đau sinh ra một lần nữa cho đến khi Đức Ki-tô được thành hình nơi anh em.” (Gl 4,19).

“Tình yêu Đức Ki-tô thôi thúc chúng tôi, vì chúng tôi nghĩ rằng: nếu một người đã chết thay cho mọi người, thì mọi người đều chết. Đức Ki-tô đã chết thay cho mọi người, để những ai đang sống không còn sống cho chính mình nữa, mà sống cho Đấng đã chết và sống lại vì mình.” (2 Cr 5,14-15).

“Chúng ta có sống là sống cho Chúa, mà có chết cũng là chết cho Chúa. Vậy, dù sống, dù chết, chúng ta vẫn thuộc về Chúa.” (Rm 14,8).

Từ những “định hướng tâm linh” chắc chắn và rõ ràng đó, hầu hết các thư Phaolô đều dẫn tới kết luận hoặc để xác tín về niềm tin vào Đức Kitô (phương diện tín lý), hoặc áp dụng thực hành các nhân đức (phương diện luân lý).[40]

“Anh em đừng nói dối nhau, vì anh em đã cởi bỏ con người cũ với những hành vi của nó rồi, và anh em đã mặc lấy con người mới, con người hằng được đổi mới theo hình ảnh Đấng Tạo Hoá, để được ơn thông hiểu. Vậy không còn phải phân biệt Hy-lạp hay Do-thái, cắt bì hay không cắt bì, man di, mọi rợ, nô lệ, tự do, nhưng chỉ có Đức Ki-tô là tất cả và ở trong mọi người.

Anh em là những người được Thiên Chúa tuyển lựa, hiến thánh và yêu thương. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hoà và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em người này có điều gì phải trách móc người kia. Chúa đã tha thứ cho anh em, thì anh em cũng vậy, anh em phải tha thứ cho nhau. Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo.” (Cl 3,9-14).

“Vả lại, thưa anh em, anh em đã được chúng tôi dạy phải sống thế nào cho đẹp lòng Thiên Chúa, và anh em cũng đang sống như thế; vậy nhân danh Chúa Giê-su, chúng tôi xin, chúng tôi khuyên nhủ anh em hãy tấn tới nhiều hơn nữa. Hẳn anh em rõ chúng tôi đã lấy quyền Chúa Giê-su mà ra những chỉ thị nào cho anh em.

Ý muốn của Thiên Chúa là anh em nên thánh, tức là xa lánh gian dâm, mỗi người hãy biết lấy cho mình một người vợ để sống cách thánh thiện và trong danh dự, chứ không buông theo đam mê dục vọng như dân ngoại, là những người không biết Thiên Chúa. Về điểm này, đừng ai làm tổn thương hay lừa dối người anh em mình, vì Chúa là Đấng trừng phạt tất cả những cái đó, như chúng tôi đã từng báo trước và cảnh cáo anh em. Thật vậy, Thiên Chúa đã không kêu gọi chúng ta sống ô uế, nhưng sống thánh thiện. Vậy ai khinh thường những lời dạy trên, thì không phải khinh thường một người phàm, nhưng khinh thường Thiên Chúa; Đấng hằng ban cho anh em Thánh Thần của Người.

Còn về tình huynh đệ, anh em không cần ai viết cho anh em, vì chính anh em đã được Thiên Chúa dạy phải thương yêu nhau, và anh em cũng đang làm như vậy cho tất cả các anh em trong toàn miền Ma-kê-đô-ni-a. Nhưng thưa anh em, tôi khuyên nhủ anh em hãy tiến tới nhiều hơn nữa. Hãy gắng giữ hoà khí, ai lo việc nấy và lao động bằng chính bàn tay của mình, như chính tôi đã truyền cho anh em. Như vậy, lối sống của anh em sẽ được người ngoài cảm phục, và anh em sẽ không cần nhờ đến ai.” (1 Tx 4,1-11)

“Còn hoa quả của Thần Khí là: bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân hậu, từ tâm, trung tín, hiền hoà, tiết độ. Không có luật nào chống lại những điều như thế. Những ai thuộc về Đức Ki-tô Giê-su thì đã đóng đinh tính xác thịt vào thập giá cùng với các dục vọng và đam mê.

Nếu chúng ta sống nhờ Thần Khí, thì cũng hãy nhờ Thần Khí mà tiến bước. Chúng ta đừng có tìm hư danh, đừng khiêu khích nhau, đừng ganh tỵ nhau.” (Gl 5,22-26).

“Vậy, tôi là người đang bị tù vì Chúa, tôi khuyên nhủ anh em hãy sống cho xứng với ơn kêu gọi mà Thiên Chúa đã ban cho anh em. Anh em hãy ăn ở thật khiêm tốn, hiền từ và nhẫn nại; hãy lấy tình bác ái mà chịu đựng lẫn nhau. Anh em hãy thiết tha duy trì sự hiệp nhất mà Thần Khí đem lại, bằng cách ăn ở thuận hoà gắn bó với nhau.” (Ep 4,1-3).

Tất cả những thực hành trên đều nằm trong định hướng “nên giống Chúa Kitô” trên nền tảng “chi thể phải giống với Đầu” trong cùng một “Nhiệm Thể”.[41]

Tóm lại, cho dù chỉ là một thoáng lược qua, chúng ta cũng thấy được, nội dung mang chiều kích linh đạo của các thư Phaolô thật là phong phú, đa dạng và rất nền tảng. Linh mục P. Pourrat đã đúc kết giáo huấn linh đạo trong các thư Phaolô bằng những lời sau :

“Việc chết đi cho chính mình đến độ sẵn sàng khước từ ngay cả những điều hợp pháp; đó chính là theo Chúa Giêsu dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, kết hiệp với Chúa Kitô bằng tình yêu, để Ngài sống trong chúng ta; đó cũng chính là noi gương Ngài bằng cách thực hành nhân đức Kitô giáo để càng ngày càng trung thành nên giống Ngài : đây là giáo huấn tu đức của Kinh thánh, cũng là quan niệm trọn lành Kitô giáo.”[42]

II. Linh đạo Phaolô qua 3 CHIỀU KÍCH : ĐỨC KITÔ – CHÚA THÁNH THẦN – HỘI THÁNH (Theo ĐGH Bênêđictô XVI)[43]:

Liên tiếp trong 3 cuộc triều yếu chung tại Quảng Trường Thánh Phêrô vào các ngày : 25/10; 8/11; 15/11 và 22/11/2006, Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI đã triển khai 4 chủ đề giáo lý về Thánh Phaolô :

– Bài giáo lý I ngày 25.10 : THÁNH PHAOLÔ THÀNH TARSÔ

– Bài giáo lý II ngày 8.11 : NHÃN QUAN MỚI CỦA THÁNH PHAOLÔ

– Bài giáo lý III ngày 15.11 : THÁNH PHAOLÔ VÀ CHÚA THÁNH THẦN

– Bài giáo lý IV ngày 22.11 : THÁNH PHAOLÔ VÀ GIÁO HỘI

Trong đó, Đức Bênêđictô dành Bài I để lược tóm về con người và cuộc đời của Thánh Phaolô và dành riêng 3 bài sau để trình bày khái quát học thuyết, tư tưởng của Phaolô qua các Thánh Thư.

Căn cứ vào cách trình bày “cái nhìn tổng quát” về thần học Phaolô của Đức Bênêđictô qua 3 bài giáo lý cũng là 3 điểm nhấn quan trọng rút ra từ nội dung của các Thánh Thư, chúng ta có thể chọn cách nhìn nầy áp dụng cho “nội dung linh đạo thư Phaolô” như sau :

1. Linh đạo “quy Kitô” (Mang chiều kích Kitô học) :

Trong bài giáo lý “NHÃN QUAN MỚI CỦA THÁNH PHAOLÔ”[44], đức Bênêđictô nhấn mạnh chiều kích “Quy Kitô” (hay linh đạo Thư Phaolô mang chiều kích Kitô học).

Ngài đã giới thiệu lập luận nầy bằng những dòng mở đầu như sau :

“Trong những thư của ngài, sau danh xưng Thiên Chúa, xuất hiện hơn 500 lần, thì danh xưng được nhắc tới thường xuyên nhất là Đức Kitô (380 lần). Do đó, điều quan trọng là chúng ta nhận ra rằng Đức Giêsu Kitô có thể ảnh hưởng cách sâu đậm thế nào đến đời sống của một người, và như thế, cũng ảnh hưởng đến đời sống chúng ta. Thực ra, lịch sử cứu độ đạt đến cao điểm nơi Đức Giêsu Kitô, và do đó, Người là điểm phân biệt thật sự trong việc đối thoại với các tôn giáo khác.”.

(Để hiểu thêm về giáo lý thần học của Đức Bênêđictô về mầu nhiệm Chúa Giêsu, xin đọc thêm tác phẩm “ĐỨC GIÊSU NGƯỜI NA-DA-RÉT” của ngài)[45]

Từ nền tảng cốt lõi nầy, “linh đạo quy Kitô” nơi các thư Phaolô được Đức Bênêđictô nhấn mạnh các chiều kích sau :

1.1 : Tin vào Đức Kitô :

a/. Tin vào Đức Kitô : con đường và là giá trị nền tảng của linh đạo :

Đức Bênêđictô lý giải :

“Trước hết, Thánh Phaolô giúp chúng ta hiểu giá trị căn bản và không thể thay thế được của Đức tin. Ngài viết trong thư gửi tín hữu Roma: “Thật vậy, chúng tôi tin rằng, người ta được nên công chính nhờ Đức tin, chứ không phải vì làm theo Lề luật” (3,28).

Đây là điều ngài viết trong thư gửi tín hữu Galate: “Người ta được nên công chính không nhờ làm theo Lề luật, nhưng nhờ Đức tin vào Đức Giêsu Kitô; nên ngay cả chúng ta cũng phải tin vào Ðức Giêsu Kitô, để được nên công chính nhờ Đức tin vào Ðức Kitô, và không phải nhờ làm theo Lề luật; vì không ai sẽ được nên công chính vì làm theo Lề luật” (2,16).

b/. Hệ quả tất yếu của “đức tin vào Đức Kitô” : Được nên công chính :

Theo chú giải của Đức Bênêđictô, “được nên công chính” tương đồng với chính sự thánh thiện :

“Được nên công chính” nghĩa là được trở thành chính trực, được sự công minh đầy thương xót của Thiên Chúa chấp nhận để được đi vào sự hiệp thông với Ngài, và nhờ đó có khả năng thiết lập một mối liên hệ đích thực hơn với tất cả anh em chúng ta: và điều này xảy ra dựa trên việc [Thiên Chúa] hoàn toàn tha thứ các tội lỗi của chúng ta.”

c/. Sự thánh thiện (Công chính) chủ yếu do ân sủng chứ không do việc làm :

Thánh Phaolô đã chứng thực ý nghĩa nầy xuyên qua chính “kinh nghiệm trở lại xương máu của Ngài” khi gặp gỡ Đức Kitô Phục Sinh :

“Thánh Phaolô công bố thật rõ ràng rằng điều kiện này của đời sống không tuỳ thuộc vào những việc lành chúng ta có thể làm, nhưng hoàn toàn tuỳ thuộc vào ân sủng của Thiên Chúa: Chúng ta “được trở nên công chính nhờ ân sủng của Thiên Chúa như một ân huệ, nhờ ơn cứu độ trong Đức Kitô Giêsu” (Rm 3,24). Bằng những lời này, Thánh Phaolô diễn tả nội dung cơ bản của sự trở lại của ngài, chiều hướng mới của đời sống ngài là hiệu quả của cuộc gặp gỡ Đức Kitô Phục Sinh.”

d/. Sự thánh thiện đích thực : một hướng đi mới từ Đức Kitô :

“Trước khi trở lại, Thánh Phaolô không phải là một con người xa lạ gì với Thiên Chúa hay Lề luật của Ngài. Trái lại, ngài là một người trung thành tuân giữ Lề luật đến độ cuồng tín. Tuy nhiên, trong ánh sáng của cuộc gặp gỡ Đức Kitô, ngài đã hiểu rằng với sự [cuồng tín] này, ngài đã chỉ tìm cách gầy dựng cho mình và sự công chính riêng của mình, và với tất cả sự công chính này, ngài đã chỉ sống cho chính mình.

Ngài đã ý thức rằng ngài tuyệt đối cần một hướng đi mới cho cuộc đời mình. Và chúng ta thấy hướng đi mới này được diễn tả bằng chính lời ngài: “Đời sống mà hiện nay tôi đang sống trong xác phàm là sống trong Đức tin vào Con Thiên Chúa, Đấng đã yêu tôi và đã hiến chính Mình Người cho tôi” (Gl 2,20).

Cho nên, Thánh Phaolô không còn sống cho chính mình hay cho sự công chính của mình nữa. Ngài sống cho Đức Kitô và với Đức Kitô: bằng cách hiến chính mình, ngài không còn tìm kiếm hay gầy dựng cho chính mình nữa. Đó là sự công chính mới, hướng đi mới mà Chúa đã ban cho chúng ta qua Đức tin.”

1.2 : Hiện thực hoá “đức tin vào Đức Kitô” : sống trong Đức Kitô :

a/. Từ phép rửa (chết-sống lại) tiến tới cuộc “sống trong Đức Kitô” :

“Căn tính Kitô hữu này bao gồm cách chính xác 2 yếu tố: việc tránh tự mình tìm kiếm chính mình, nhưng thay vào đó nhận lấy chính mình từ Đức Kitô và hiến dâng chính mình cùng với Đức Kitô; và như thế, chúng ta đích thân tham gia vào sự sống của chính Đức Kitô đến nỗi hầu như được đồng hoá với Người, và chia sẻ cả sự chết cũng như sự sống của Người. Đây là điều Thánh Phaolô viết trong thư gửi tín hữu Roma: “Tất cả chúng ta… đã được chịu Phép Rửa trong cái chết của Người… chúng ta đã cùng được mai táng với Người… chúng ta đã được kết hợp với Người… Vậy anh em cũng phải coi mình như đã chết đối với tội lỗi, và lại sống cho Thiên Chúa trong Đức Kitô Giêsu” (Rm 6,3-5.11).

Chính những lời cuối cùng này có tính chất triệu chứng: thực ra, đối với Thánh Phaolô, nói rằng các Kitô hữu được chịu Phép Rửa hoặc là tín hữu thì chưa đủ; mà điều quan trọng là phải nói rằng họ đang sống “trong Đức Giêsu Kitô” (x. Rm 8,1- 2.39; 12,5; 16,3.7.10; 1 Cr 1,2-3,…). Ở nơi khác, từ ngữ được đảo lộn lại và viết rằng: “Đức Kitô ở trong chúng ta/anh chị em” (Rm 8,10; 2 Cr 13,5) hay “trong tôi” (Gal 2,20).

b/. Sự liên kết mật thiết với Đức Kitô qua con đường khổ nạn :

“Sự đồng hoá cách hỗ tương giữa Đức Kitô và Kitô hữu, một đặc điểm của giáo huấn của Thánh Phaolô, làm cho bài giảng của ngài về Đức tin được hoàn hảo.

Trên thực tế, mặc dầu Đức tin kết hợp chúng ta với Đức Kitô cách mật thiết, Đức tin cũng nhấn mạnh sự khác biệt giữa chúng ta với Người; nhưng theo Thánh Phaolô, đời sống Kitô hữu cũng có một yếu tố mà chúng ta có thể gọi là “mầu nhiệm”, vì nó đòi hỏi một sự gắn bó chặt chẽ của chúng ta với Đức Kitô và của Đức Kitô với chúng ta. Theo nghĩa này, Thánh Tông Đồ đi xa hơn nữa đến nỗi diễn tả những đau khổ của chúng ta như là “những đau khổ của Đức Kitô” trong chúng ta (2 Cr 1,5), để chúng ta có thể “luôn [mang] trong thân xác sự chết của Chúa Giêsu, ngõ hầu sự sống của Chúa Giêsu cũng có thể được bày tỏ trong thân xác của chúng ta” (2 Cr 4,10).

1.3 : Linh đạo “quy Kitô” và đời sống Kitô hữu hôm nay :

a/. Ơn gọi và đời sống Kitô hữu : chọn lựa duy nhất và cuối cùng : Đức Kitô :

“Quả thật, chính nhờ Thiên Chúa và chỉ nhờ ân sủng của Thiên Chúa mà chúng ta được làm Kitô hữu. Vì không có gì và không có ai có thể thay thế được Ngài, cho nên điều cần thiết là chúng ta không được tôn thờ bất cứ điều gì hay bất cứ ai ngoài Ngài. Không được để cho ngẫu tượng nào làm ô uế vũ trụ tinh thần của chúng ta, nếu không, thì thay vì vui hưởng sự tự do đã dành được, chúng ta sẽ lại rơi vào một hình thức nô lệ nhục nhã.”  

Hơn nữa, sự lệ thuộc triệt để của chúng ta vào Đức Kitô và sự kiện “chúng ta ở trong Người” phải làm thấm nhuần trong chúng ta một thái độ hoàn toàn tín thác và niềm vui cao cả. Tóm lại, thực ra chúng ta phải kêu lên cùng với Thánh Phaolô: “Nếu Thiên Chúa về phe chúng ta, thì ai có thể chống lại chúng ta được?” (Rm 8,31). Câu trả lời là không có gì và không ai “sẽ có thể tách được chúng ta ra khỏi tình yêu của Thiên Chúa trong Ðức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta” (Rm 8,39).

b/. Chọn lựa thuộc về Đức Kitô : giải pháp khả thi và niềm hy vọng vững chắc :

“Do đó, đời sống Kitô hữu chúng ta được đặt trên tảng đá vững chắc và an toàn nhất mà sức người có thể tưởng tượng được. Và từ đó, chúng ta rút ra tất cả nghị lực của mình, hoàn toàn đúng như Thánh Tông Đồ đã viết: “Tôi có thể làm được tất cả mọi sự trong Đấng ban sức mạnh cho tôi” (Pl 4,13).

Do đó, chúng ta hãy đối diện với cuộc sống của chúng ta với những nỗi vui buồn của nó nhờ được nâng đỡ bởi những cảm tình nồng nhiệt này mà Thánh Phaolô đã ban tặng cho chúng ta. Qua việc có kinh nghiệm về những điều này, chúng ta sẽ nhận ra điều mà chính Thánh Tông Đồ đã viết là sự thật như thế nào: “Cha biết cha đã tin vào ai, và xác tín rằng, Người có thể bảo toàn vật ký thác của cha cho đến Ngày đó” (2 Tm 1,12), ngày chúng ta chắc chắn được gặp Đức Kitô, Vị Thẩm Phán, Đấng Cứu Độ thế gian và chúng ta.”

Có một điều chúng ta cần lưu ý thêm : Đức Kitô mà Thánh Phaolô tin, yêu, gắn kết hết mình và làm chứng, loan báo cách trọn hảo là một “Đức Kitô liên kết mật thiết với Chúa Cha và Chúa Thánh Thần, đã hiện diện thực sự trong lịch sử và đã được Thánh Kinh mạc khải.”. Chính Đức Giáo Hoàng đã lưu ý chân lý nầy trong tác phẩm “ĐỨC GIÊSU THÀNH NADARÉT” bằng những lời sau :

“Đây là bối cảnh mà chúng ta cần có để đọc câu kết trong Phần lời dẫn nhập của Tin Mừng Gioan. “Thiên Chúa, chưa bao giờ có ai thấy cả; nhưng Con Một vốn là Thiên Chúa và là Đấng hằng ở nơi cung lòng Chúa Cha, chính Người đã tỏ cho chúng ta biết” (Ga 1,18). Chỉ trong Đức Giêsu, lời hứa về vị ngôn sứ mới được nên trọn vẹn.

Những gì xác thực về Môsê trong hình thức rời rạc, nay trở thành hiện thực nơi con người Đức Giêsu: Ngài sống trước mặt Thiên Chúa, không chỉ như một người bạn, nhưng như người Con. Ngài sống trong sự hiệp nhất thân tình nhất với Chúa Cha. Chúng ta phải bắt đầu từ đây, nếu thật sự chúng ta muốn hiểu nhân vật Giêsu như Tân Ước trình bày cho chúng ta. Những gì mà chúng ta được nghe thuật lại về những lời nói, hành động, đau khổ và vinh quang của Ngài neo chặt lại chỗ này. Đây là tâm điểm. Nếu chúng ta bỏ sót tâm điểm này, chúng ta sẽ thất bại trong việc nhận ra nhân vật Giêsu thật sự là ai, vì thế, nó trở nên tự mâu thuẫn, và cuối cùng trở thành khó hiểu.”[46]

2. Linh đạo “hướng Linh” (Mang chiều kích Thánh Linh học) :

Sau khi nhắc lại vai trò của Chúa Thánh Thần được Thánh Luca giải trình trong sách Công Vụ Tông Đồ liên quan đến các hoạt động truyền giáo của Thánh Phaolô (cụ thể là 3 cuộc hành trình truyền giáo của ngài), Đức Benêđictô, qua bài giáo lý “THÁNH PHAOLÔ VÀ CHÚA THÁNH THẦN”[47], đã nhấn mạnh hoạt động của Chúa Thánh Thần được Thánh Phaolô khai triển trong các thư qua các chiều kích sau :

2.1: Chúa Thánh Thần và đời sống người Kitô hữu :

a/. Tác động của Chúa Thánh Thần trên hành động và con người Kitô hữu :

“Tuy nhiên, trong các thư của ngài, Thánh Phaolô cũng nói cho chúng ta về Chúa Thánh Thần từ một khía cạnh khác. Thánh nhân không kết thúc bằng cách chỉ diễn tả động lực và bình diện tích cực của Ngôi Ba Thiên Chúa, nhưng cũng phân tích sự hiện diện của Ngài trong đời sống của các Kitô hữu, là điều đánh dấu căn tính của họ.

Nói cách khác, trong suy tư của Thánh Phaolô về Chúa Thánh Thần, Thánh nhân không những giải thích ảnh hưởng của Ngài trên hành động của các Kitô hữu, mà còn trên con người của họ. Thật vậy, chính Thánh nhân là người đã nói rằng Thần Khí Thiên Chúa ngự trong chúng ta (x. Rm 8,9; 1 Cr 3,16) và rằng “Thiên Chúa đã sai Thần Khí của Con Ngài vào lòng chúng ta” (Gl 4,6).

b/. Những hoạt động cụ thể của Chúa Thánh Thần trên con người :

Cho nên, theo ý kiến của Thánh Phaolô thì Chúa Thánh Thần tác động tận đáy lòng chúng ta. Đây là một số lời của ngài về đề tài này là đề tài có một ý nghĩa quan trọng: “Vì luật của Thần Khí ban sự sống trong Ðức Giêsu Kitô đã giải phóng tôi khỏi luật của tội lỗi và sự chết… Anh em đã không nhận được Thần Khí nô lệ làm cho anh em lại phải sợ hãi, nhưng anh em đã nhận Thần Khí làm nghĩa tử, bởi đó cho chúng ta kêu lên, ‘Abba! Cha ơi!’, chính Chúa Thánh Thần” (Rm 8,2.15) là Đấng nói trong chúng ta, bởi vì, như là con cái, chúng ta có thể gọi Thiên Chúa là “Cha”.

c/. Hồng ân Chúa Thánh Thần qua bí tích Thánh tẩy và Thêm Sức :

“Như thế, chúng ta có thể thấy rõ ràng rằng, ngay trước khi làm việc gì, người Kitô hữu đã có một nội tâm phong phú và hữu hiệu được Thiên Chúa ban cho qua Bí tích Thánh Tẩy và Thêm Sức, một nội tâm đưa người ấy vào một liên hệ nghĩa tử khách quan và độc đáo với Thiên Chúa. Đó là giá trị cao quý nhất của chúng ta: không những chỉ là hình ảnh mà còn là con cái của Thiên Chúa. Và đó cũng là một lời mời gọi chúng ta sống xứng đáng là con cái, càng ngày càng ý thức rằng mình là nghĩa tử trong gia đình vĩ đại của Thiên Chúa. Đó là một lời mời gọi chúng ta biến đổi ân huệ khách quan này thành một thực thể chủ quan và quyết định cho cách chúng ta suy nghĩ, hành động và sống.”

d/. Chúa Thánh Thần thầy dạy cầu nguyện :

“Thánh Phaolô dạy chúng ta một điều quan trọng khác: ngài nói rằng không có cầu nguyện thật nếu Chúa Thánh Thần không hiện diện trong chúng ta. Thánh nhân viết: “Thần Khí cũng giúp đỡ chúng ta là những người yếu đuối; vì chúng ta không biết phải cầu nguyện thế nào cho phải, nhưng chính Thần Khí cầu nguyện thay cho chúng ta, bằng những tiếng rên siết khôn tả. Và Ðấng thấu suốt tâm can biết Thần Khí muốn gì, vì Ngài cầu bầu cho dân thánh theo ý của Thiên Chúa” (Rm 8,26-27).

Nói như thế cũng giống như nói rằng Chúa Thánh Thần, là Thần Khí của Chúa Cha và Chúa Con, từ nay trở đi thành linh hồn của linh hồn chúng ta, là nơi kín đáo nhất của con người chúng ta, mà từ đó phát sinh một sức thúc đẩy chúng ta cầu nguyện không ngừng với Thiên Chúa, mà ngay cả Lời Ngài chúng ta cũng không thể bắt đầu diễn giải được.” (…)

Đương nhiên điều này đòi hỏi một mức độ hiệp thông cao cả và sống còn với Chúa Thánh Thần. Đó là một lời mời gọi trở nên nhạy cảm hơn với, và chú ý hơn đến sự hiện diện của Chúa Thánh Thần trong chúng ta, để biến đổi sự hiện diện này thành cầu nguyện, để cảm thấy sự hiện diện này, và nhờ đó học cách cầu nguyện, thưa chuyện với Chúa Cha như con cái trong Chúa Thánh Thần.”

2.2: Chúa Thánh Thần : nguồn mạch tình yêu :

a/. Tình yêu – Bác ái : hoa quả đầu tiên của Chúa Thánh Thần :

“Còn một diện đặc thù khác về Chúa Thánh Thần mà Thánh Phaolô dạy chúng ta: đó là sự liên hệ của Ngài với tình yêu. Như Thánh Tông Đồ đã viết: “Hy vọng không làm chúng ta thất vọng, vì tình yêu của Thiên Chúa đã được đổ vào tâm hồn chúng ta, qua Chúa Thánh Thần mà Ngài đã ban cho chúng ta” (Rm 5,5).

Trong Thông điệp Thiên Chúa Là Tình Yêu của tôi, tôi đã dẫn chứng một đoạn văn hùng hồn nhất của Thánh Augustinô: “Nếu bạn thấy bác ái, bạn thấy Chúa Ba Ngôi (số 19), và tôi đã giải thích tiếp: “Thực ra, Chúa Thánh Thần là sức mạnh nội tâm làm cho trái tim các tín hữu hoà hợp với Thánh Tâm Đức Kitô và đưa họ đến yêu thương người anh em như Đức Kitô đã yêu thương họ” (ibid). Chúa Thánh Thần làm cho chúng ta chìm ngập trong nhịp điệu của Đời sống Thiên Chúa, đó là một Đời sống yêu thương, cho chúng ta được chia sẻ cách riêng mối liên hệ giữa Chúa Cha và Chúa Con.

Việc Thánh Phaolô đặt bác ái lên hàng đầu của những yếu tố làm thành hoa quả của Thần Khí không phải là không có ý nghĩa: “Hoa quả của Thần Khí là bác ái, vui mừng, bình an… (Gl 5,22).

b/. Chúa Thánh Thần : Tình yêu liên kết Ba Ngôi và mọi người :

“Và theo định nghĩa thì tình yêu liên kết trước hết với Chúa Thánh Thần là Đấng Sáng tạo nên sự hiệp thông trong cộng đoàn Kitô hữu, như chúng ta mượn lời của Thánh Phaolô mà nói khi mở đầu Thánh lễ: “Nguyện xin ân sủng của Ðức Giêsu Kitô, và tình yêu của Thiên Chúa Cha, cùng sự hiệp thông của Chúa Thánh Thần ở cùng anh chị em” (2 Cr 13,14).

Tuy nhiên, hơn nữa, cũng đúng là Chúa Thánh Thánh khuyến khích chúng ta đan những mối liên hệ bác ái với tất cả mọi người. Cho nên, khi yêu thương, chúng ta dành chỗ cho Chúa Thánh Thần và cho Ngài thời giờ để bày tỏ Mình ra cách đầy đủ trong chúng ta.

Như vậy, chúng ta hiểu tại sao Thánh Phaolô đặt cạnh nhau 2 lời khuyên trong cùng một đoạn ở thư gửi tín hữu Rôma: “Hãy nhiệt thành với Thần Khí” và “đừng lấy ác báo ác” (Rm 12,11.17).

c/. Chúa Thánh Thần : sống hoàn thiện hôm nay và đích điểm trong tương lai :

“Sau cùng, theo Thánh Phaolô thì Chúa Thánh Thần là một số tiền đặt cọc quảng đại mà Chính Thiên Chúa trao ban cho chúng ta như là bảo chứng và đồng thời như một bảo đảm cho việc chúng ta được thừa tự trong tương lai (x. 2 Cr 1,22; 5,5; Ep 1,13-14).

Cho nên, chúng ta học được từ Thánh Phaolô rằng các hành động của Chúa Thánh Thần hướng đời sống chúng ta đến các giá trị cao quý của bác ái, vui mừng, hiệp thông và hy vọng. Công việc của chúng ta là cảm nghiệm điều này mỗi ngày, bằng cách tuân theo những thúc đẩy của Chúa Thánh Thần trong lòng mình, và giúp đỡ nhận thức của mình qua sự hướng dẫn rõ ràng của Thánh Tông Đồ.”

3. Linh đạo “Nhiệm Thể” (Mang chiều kích Giáo Hội học) :

Có lẽ hơn ai hết, chính Thánh Phaolô là người đã trải nghiệm cách sâu sắc về mầu nhiệm Hội Thánh, về mối tương quan giữa người Kitô hữu và cộng đoàn Hội Thánh cũng như sứ mệnh của mỗi người cần phải thể hiện trong và với Hội Thánh.

Đức Giáo hoàng Bênêđictô, qua bài giá lý “THÁNH PHAOLÔ VÀ GIÁO HỘI”[48], sẽ cho chỉ chúng ta những cảm nhận đầy xác tín và học thuyết sâu xa của Phaolô về Giáo Hội, đặc biệt trong chiều kích “linh đạo” phản ảnh qua các Thánh Thư.

3.1 : Giáo Hội : Từ một kinh nghiệm sống :

a/. Giáo Hội : Điểm hẹn đầu tiên với Đức Kitô :

“Trước hết, chúng ta phải ghi nhận rằng cuộc tiếp xúc đầu tiên của ngài với Con Người Chúa Giêsu đã xảy ra qua chứng từ của cộng đồng Kitô hữu tại Giêrusalem. Đó là một cuộc tiếp xúc đầy sóng gió. Một khi đã gặp nhóm tín hữu mới này, ngài lập tức trở thành tên khủng bố dữ tợn đối với họ. Chính ngài công nhận điều này 3 lần trong nhiều Thư của ngài: “Tôi đã ngược đãi Giáo Hội của Thiên Chúa” (1 Cr 15,9; Gl 1,13; Pl 3,6), hầu như để trình bày cách đối xử của ngài là một tội ác tày trời nhất.

Lịch sử cho cho chúng ta thấy rằng người ta thường đến cùng Đức Kitô qua Giáo Hội! Theo một nghĩa nào đó, như chúng ta đã nói, điều đó cũng đúng đối với Thánh Phaolô, là người đã gặp Giáo Hội trước khi gặp Chúa Giêsu. Tuy nhiên, trong trường hợp của ngài, cuộc tiếp xúc đó bất lợi; nó thay vì đưa đến tình thân hữu lại đưa đến một cuộc thanh trừng tàn bạo.”

b/. Giáo Hội và Đức Kitô chỉ là một :

“Đối với Thánh Phaolô, sự gắn bó với Giáo Hội được xảy ra nhờ sự can thiệp trực tiếp của Đức Kitô, là Đấng trong lúc tự tỏ mình ra cho ngài trên đường Đamascô, đã đồng hoá mình với Giáo Hội và làm cho Thánh Phaolô hiểu rằng bắt bớ Giáo Hội là bắt bớ chính Người, là Đức Chúa.

Thực ra, Đấng Phục Sinh đã nói với Phaolô, kẻ bắt bớ Hội Thánh, rằng: “Saulô, Saulô, tại sao ngươi bắt bớ Ta?” (Cv 9,4). Khi bắt bớ Giáo Hội là Thánh nhân đang bắt bớ Đức Kitô.

Cho nên, Thánh Phaolô đã cùng một lượt vừa trở lại với Đức Kitô và vừa trở lại với Giáo Hội. Điều này giúp người ta hiểu tại sao Giáo Hội sau này hiện diện quá nhiều trong tư tưởng, trái tim và hoạt động của Thánh Phaolô.”

c/. Gắn bó với Giáo Hội là gắn bó với Đức Kitô :

“Nhưng ngài cảm thấy gắn bó với các cộng đồng mà ngài đã thiết lập không phải một cách lãnh đạm và quan liêu, mà một cách mãnh liệt và say mê. Thí dụ, ngài đã diễn tả những người Phipphê như là “những anh em mà tôi hằng thương mến và nhớ nhung, là niềm vui và triều thiên của tôi” (Pl 4,1).

Trong những dịp khác, ngài so sánh những cộng đồng khác với một thư giới thiệu độc nhất vô nhị: “Chính anh em là thư giới thiệu của chúng tôi, được viết trong tâm hồn chúng tôi, mà mọi người đều nhận ra và đọc được” (2 Cr 3,2).

Còn ở những lúc khác, ngài tỏ ra một mối tình đích thực không những là tình phụ tử mà còn là tình mẫu tử, như việc ngài quay về những người mà ngài nói với, khi gọi họ là: “Hỡi các người con bé nhỏ của tôi, mà tôi lại phải đau đớn sinh ra một lần nữa cho đến khi Ðức Kitô được thành hình nơi anh em” (Gl 4,19; x. 1 Cr 4, 14-15; 1 Tx 2,7-8).

3.2 : Giáo Hội trong viễn tượng thần học, giáo lý :

a/. Thần học về “Giáo Hội Thân Thể Đức Kitô” :

“Thánh Phaolô cũng minh hoạ cho chúng ta trong các thư và giáo huấn của ngài về Giáo Hội như thế. Vậy, định nghĩa nguyên thuỷ của ngài về Giáo Hội là “Thân Thể Đức Kitô,” mà chúng ta không thấy trong những tác giả Kitô giáo khác của thế kỷ thứ nhất, là một định nghĩa thời danh (x. 1 Cr 12,27; Ep 4,12; 5,30; Cl 1,24).  

Chúng ta tìm thấy gốc rễ sâu xa nhất của diễn tả kinh ngạc này về Giáo Hội trong Bí tích Mình Đức Kitô. Thánh Phaolô nói: “Chúng ta tuy nhiều nhưng chỉ là một tấm Bánh, một thân thể, vì tất cả chúng ta chia sẻ cùng một tấm Bánh này” (1 Cr 10,17). Trong cùng một Thánh Thể, Đức Kitô ban cho chúng ta Mình Người và biến chúng ta thành Thân Thể của Người. Về điều này, Thánh Phaolô đã nói với tín hữu Galat: “Tất cả anh em chỉ là một trong Đức Kitô” (Gl 3,28). Bằng cách nói tất cả những lời này, Thánh Phaolô giúp chúng ta hiểu rằng không những chỉ có sự lệ thuộc của Giáo Hội vào Đức Kitô, mà còn có một hình thức tương đương và đồng hoá của Giáo Hội với Chính Đức Kitô.”

b/. Chi thể trong Thân thể :

“Cho nên, từ đó nảy sinh ra tính cao sang và cao quý của Giáo Hội, tức là, của tất cả chúng ta là những phần tử của Giáo Hội: từ việc chúng ta là chi thể của Đức Kitô, như một nối dài sự hiện diện cá nhân của Người trong thế giới. Và đương nhiên là từ đó nảy sinh ra nhiệm vụ của chúng ta là sống cho thật phù hợp với Đức Kitô.

Những lời khuyên của Thánh Phaolô về nhiều đặc sủng đem lại sự sống và cấu trúc cho cộng đồng Kitô hữu cũng được khai triển từ đó. Tất cả đều được bắt đầu từ một nguồn duy nhất, là Thần Khí của Chúa Cha và Chúa Con, vì biết rõ rằng trong Giáo Hội, không ai thiếu những đặc sủng này, bởi như Thánh Tông Đồ đã viết: “Sự biểu lộ của Thần Khí được ban cho mỗi người vì lợi ích chung” (1 Cr 12,7).

Tuy nhiên, điều quan trọng là tất cả các đặc sủng này cộng tác với nhau để xây dựng cộng đồng, chứ không trở thành động lực cho sự chia rẽ.

Về điểm này, Thánh Phaolô tự hỏi mình theo cách hùng biện: “Có phải Đức Kitô bị chia xẻ chăng?” (1 Cr 1,13). Ngài biết rõ và dạy chúng ta rằng cần phải “duy trì sự hiệp nhất trong Thần Khí, bằng mối dây hoà thuận. Chỉ có một thân thể, và một Thần Khí, như anh em đã được kêu mời trong một niềm hy vọng của ơn gọi anh em” (Ep 4,3-4).

c/. Giáo Hội và việc xây dựng hiệp nhất trong đa dạng :

“Hiển nhiên, nhấn mạnh đến nhu cầu hiệp nhất không có nghĩa là đời sống Giáo Hội cần phải được tiêu chuẩn hoá hay được san bằng theo một cách làm việc duy nhất. Ở chỗ khác, Thánh Phaolô dạy: “Đừng dập tắt Thần Khí” (1 Ts 5,19), nghĩa là, phải mở ra để dành chỗ cho động lực không thể thấy trước của những sự tỏ bày đặc sủng của Thần khí, Đấng luôn là nguồn mạch mới của nghị lực và sinh lực.

Nhưng nếu có một chủ trương mà Thánh Phaolô cương quyết đi theo là việc xây dựng lẫn nhau: “Hãy làm tất cả những việc ấy để xây dựng” (1 Cr 14,26). Tất cả phải đóng góp vào việc đan một tấm vải Giáo Hội một cách bằng phẳng, không những không có những miếng vá rời rạc, nhưng cũng không có lỗ thủng hay vết rách.”

d/. Giáo Hội là “Hiền Thê của Chúa Kitô” :

“Sau đó, còn có một thư của Thánh Phaolô trình bày Giáo Hội như là Hiền Thê của Đức Kitô (x. Ep 5,21-33).

Với cách trình bày này, Thánh Phaolô mượn một phép ẩn dụ tiên tri thời xưa coi dân Israel là Hiền Thê của Thiên Chúa của Giao Ước (x. Hs 2,4.21; Is 54,5-8). Ngài làm thế để diễn tả mối liên hệ mật thiết giữa Đức Kitô và Giáo Hội Người, cả theo nghĩa đối với Chúa thì Giáo Hội là đối tượng của tình yêu nồng nàn nhất, lẫn theo nghĩa tình yêu phải có tính hỗ tương, và cả chúng ta, là phần tử của Giáo Hội, phải tỏ ra một lòng chung thuỷ thiết tha đối với Người.”

e/. Cộng đoàn hiệp thông với Chúa và anh em :

“Vì thế, tóm lại, một tương quan hiệp thông đang bị đe doạ: một tương quan gọi là  tương quan chiều dọc giữa Đức Chúa Giêsu Kitô và tất cả chúng ta, mà còn tương quan chiều ngang giữa tất cả những người khác nhau trong thế giới bởi sự kiện họ “kêu cầu Danh Đức Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta” (1 Cr 1,2).

Đây là định nghĩa của chúng ta: chúng ta thuộc vào số những người kêu cầu Danh Đức Chúa Giêsu Kitô. Như thế chúng ta hiểu rõ ràng rằng chúng ta phải ao ước đến mức nào điều mà chính Thánh Phaolô ao ước khi viết cho tín hữu Côrinthô: “Nhưng nếu mọi người đều nói tiên tri, mà có người ngoại đạo hay người lạ đi vào, người đó sẽ bị thuyết phục bởi mọi người, và xét xử bởi mọi người. Những bí ẩn trong lòng người đó sẽ bị lộ ra, và như thế, người đó sẽ sấp mình xuống và thờ lạy Thiên Chúa, mà tuyên xưng rằng ‘Thật sự, Thiên Chúa ở giữa anh em” (1 Cr 14,24-25).

Những cuộc gặp gỡ phụng vụ của chúng ta cũng phải giống như thế, để một người không phải là Kitô hữu đến tham dự một trong những buổi tập họp của chúng ta cuối cùng cũng có thể nói: “Thiên Chúa thật sự ở cùng các bạn”. Chúng ta hãy cầu xin Chúa cho chúng ta được giống như thế, trong sự hiệp thông với Đức Kitô và trong sự hiệp thông giữa chúng ta.”

III. Linh Đạo Phaolô qua “SÁU ĐIỂM NHẤN THỰC HÀNH” :

Chúng ta vừa lượt qua một số các phân tích về linh đạo Phaolô qua các Thánh Thư của ngài theo hai cái nhìn : một của Pierre Pourrat (Linh đạo trong viễn tượng Tam Cấp”) và một của Đức nguyên Giáo Hoàng Bênêđictô (Linh đạo với 3 chiều kích).

Để bổ túc cho những phân tích trên và hướng đến áp dụng thực hành, có lẽ chúng ta nên chọn lựa “chương trình mục vụ Năm Thánh Phaolô” của giáo phận Wilmington qua thư mục vụ của Đức cha Michael Saltarelli, Giám mục Wilmington, đã viết vào ngày 25-1-2008, trong đó ngài đưa ra 6 “điểm nhấn thực hành” giúp các tín hữu Công giáo sửa soạn học tập và sống tinh thần của Thánh Phaolô trong Năm Thánh Phaolô.

Sau đây là tóm tắt các đề nghị thực hành “linh đạo Phaolô” trong nội dung bức thư trên[49]:

1. Hoán cải : “Vì Người, tôi đành mất hết, và tôi coi tất cả như rác, để được Đức Ki-tô và được kết hợp với Người.” (Pl 3,8)[50]

“Thánh Phaolô là người đồng loã trong việc giết Thánh Stêphanô, vị tử vì đạo đầu tiên, mà chúng ta mừng lễ vào ngày 26-12. Sách Tông đồ Công vụ cho chúng ta biết rằng những kẻ ném đá Thánh Stêphanô đã “để áo choàng của họ dưới chân một thanh niên tên là Saulô” (Cv 7,58). (…)

Trong một tia sáng làm mù mắt, Chúa Phục Sinh đã đi thấu vào nội tâm con người của Saulô – mà từ nay được gọi là Phaolô – và đánh tan những kháng cự của ngài, làm cho tâm trí và tâm hồn của ngài hoàn toàn thay đổi, một metanoia,^[1] biến ngài trở thành “đầy tớ” và “tông đồ” của Đức Chúa Giêsu Kitô (x. Rm 1,1)…(…)

Thần học gia và tác giả thời danh của Hội Thánh ở nước Anh, Đức Hồng y Gioan Newman, đã suy niệm về việc Thánh Phaolô trở lại để sửa soạn cho ngài trong vai trò truyền giáo của mình: “… Sự tàn bạo và mù quáng, tính tự tin, cứng đầu, và giận dữ hung tợn của ngài chống lại những người tôn thờ Đấng Mêsia chính hiệu, sau đó đến cuộc trở lại lạ lùng của ngài, rồi thời gian kéo dài trước khi ngài được truyền chức cách trọng thể, trong thời gian ấy, ngài một mình suy niệm về tất cả những gì đã xảy ra, và dự trù cho tương lai – tất cả những điều ấy làm thành sự chuẩn bị đặc biệt cho vai trò rao giảng cho một thế giới bị hư mất và chết trong tội lỗi. Một mặt, nó cho ngài một cái nhìn thật xa đến những cách thế và các chương trình của Đấng Quan Phòng, và một mặt khác, vào hoạt động của tội lỗi trong lòng con người, và những cách thức suy nghĩ mà trong đó người ta có thể thực sự đào luyện tâm trí” ^[2].

Có quá nhiều truyện về Giáo Hội thời sơ khai có thể được bắt nguồn từ tâm hồn chiêm niệm và hăng say của Thánh Phaolô, được phát sinh từ sự kết hợp mật thiết với Đức Kitô Phục Sinh của ngài. Thánh Phaolô hiểu tội lỗi hoạt động thế nào trong bản tính con người, và Chúa Thánh Thần có thể biến đổi hoàn toàn thói quen hư đốn thế nào. Thánh Phaolô cũng hiểu đức ái ảnh hưởng đến não trạng của những người ngoài Kitô giáo và những người chống Kitô giáo ra sao để có thể dùng đức ái làm công cụ soi sáng tâm trí người khác.”

2. Sống Đức Kitô : “Tôi sống nhưng không còn là tôi sống, mà là Đức Kitô sống trong tôi” (Gl 2,20).

Nhiều vị Thánh vĩ đại đã xây dựng đời mình trên câu Galate 2,20 này: “Tôi sống, nhưng không còn là tôi sống, mà là Đức Kitô sống trong tôi”. Nghe đi nghe lại những lời này trong suốt đời sống của chúng ta thì thật dễ nhưng thực ra chúng ta không bao giờ hiểu nổi tính chất cách mạng của câu này.

Đức Kitô sống trong chúng ta. Người muốn dùng diện mạo, giọng nói, và ngay cả cử chỉ của chúng ta để bày tỏ chính Người. Thánh Phaolô ý thức được sự yếu đuối của mình, sự giới hạn của trí khôn và cá tính của mình, cuộc vật lộn không tên với “cái gai đâm vào thịt ngài” (2 Cr 12,7). Nhưng ý thức khiêm nhường này về những yếu đối của ngài làm cho ngài thêm tín thác vào Đức Kitô: “Tôi có thể làm được mọi sự trong Đấng làm cho tôi được mạnh mẽ” (Pl 4,13). Sự hiểu biết của ngài về những yếu đuối của mình làm cho ngài mở lòng ra để đón nhận sự hiện diện và quyền năng của Đức Kitô trong ngài.

Khi chúng ta ý thức được sự hiện diện của Đức Kitô theo cách này, chúng ta có thể nhóm ngọn lửa này lên bằng nhiều cách: qua việc cầu nguyện, suy niệm, Thánh lễ và các bí tích, cùng thánh hoá các việc làm thường nhật của chúng ta ^[5], qua đời sống gia đình đầy niềm vui và hy sinh. Rồi ánh sáng của Đức Kitô sẽ toả ra cách tự nhiên từ chúng ta có thể trở thành ánh sáng chiếu soi nhiều hạng người khác nhau, dù họ là các tín hữu khác, hay những người thiện tâm sẽ đi trên đường đức tin hoặc họ là những người vô thần hay theo thuyết vô tri. Tất cả những người mà chúng ta gặp sẽ cảm thấy có một điều gì khác lạ nơí chúng ta và đưa họ đến việc tự mình đặt những câu hỏi có thể thay đổi đời sống và định mệnh của họ. (…)

…Hãy nghĩ đến Thánh Vincent de Paul và Thánh Louise de Marillac phục vụ người nghèo trên đường phố Paris. Hãy nghĩ đến Chân phước Đamien phục vụ những người phong hủi ở Molokai. Hãy nghĩ đến Chân phước Têrêxa thành Calcutta phục vụ những người khốn cùng và xấu xí nơi các đường phố trên thế giới ngay cả khi ngài can trường lèo lái đời mình vượt qua những giai đoạn khô khan của đời sống nội tâm của ngài. Hãy nghĩ đến gương mặt rạng ngời và vui tươi của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II trong những chuyến tông du của ngài. Hãy nghĩ đến hàng triệu tín hữu Công giáo qua nhiều thế kỷ đã sống bí tích Hôn Phối cách anh hùng và đã rạng chiếu Đức Kitô cho các thế hệ đi trước và sau họ. Tất cả các cuộc sống này đều là những minh chứng hùng hồn và cụ thể cho lời chứng của Thánh Phaolô rằng: “Tôi sống nhưng không còn là tôi sống, mà là Đức Kitô sống trong tôi”…

3. Cầu nguyện, Lời Chúa : “Lời của Thiên Chúa không thể bị xiềng xích” (2 Tm 2,9).

“Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI viết trong diễn từ đọc trước Hội nghị Thế giới để kỷ niệm 40 năm Dei Verbum ^[7], Hiến chế về Mạc khải của Thiên Chúa của Công đồng Vaticanô II:

“Tôi muốn đặc biệt nhắc đến và đề nghị truyền thống cổ Lectio divina: chăm chú đọc Thánh Kinh đi kèm với cầu nguyện đem lại một cuộc đối thoại nội tâm, mà trong đó người đọc nghe Thiên Chúa nói và đáp lại lời Ngài với tâm hồn phó thác, rộng mở trong khi cầu nguyện (x. Dei Verbum, 25). Nếu được cổ vũ cách hiệu quả, tôi xác tín rằng, cách thực hành này sẽ đem lại cho Giáo Hội một mùa xuân mới về tâm linh. Như là một ưu điểm của Mục vụ Thánh Kinh, Lectio divina có thể được khuyến khích thêm nữa, cũng như việc dùng các phương pháp mới đã được suy nghĩ chín chắn và hợp với thời đại. Không bao giờ được quên rằng Lời Chúa là ngọn đèn soi bước và là ánh sáng chỉ đường ta đi” (x. Tv 119 (118),105).

Tôi xin nhắc lại lời ĐTC Bênêđictô khuyên người Công giáo thực hành cách suy niệm Thánh Kinh theo Lectio divina mỗi ngày như là phương thế để đào sâu sự hiệp thông giữa chúng ta với Thiên Chúa và đạt được những hiểu biết tinh thần. “Nguyện cho Lời Đức Kitô ngự trị cách dồi dào trong anh em” (Cl 3,16). Việc cầu nguyện bằng suy niệm Thánh Kinh này vận dụng tư tưởng, óc tưởng tượng, tình cảm và ước muốn. Việc vận dụng những khả năng này của chúng ta làm cho việc hoán cải của lòng chúng ta thêm sâu đậm và củng cố quyết tâm đi theo Đức Kitô của chúng ta ^[8].

Chú tâm cách đặc biệt vào Lời Chúa chỉ cho chúng ta chân lý căn bản của Công giáo trong câu chuyện trên đường Emmau của Thánh Luca ^[9]. Để thực sự thuộc về Thánh Kinh thì cũng phải đồng thời thực sự là bí tích và Thánh Thể. Bất cứ đầu tư nào để hiểu biết và cầu nguyện cách nào với Thánh Kinh cũng đồng thời là đầu tư vào một tham dự đầy đủ hơn, linh hoạt hơn và ý thức hơn vào Thánh lễ của Công giáo và các phụng vụ bí tích.

Thánh Giêrônimô diễn tả sự kết hợp giữa Lời Chúa và Thánh Thể: “Thịt Chúa là của ăn thật và Máu Chúa là của uống thật; đây là điều tốt lành thật sự của chúng ta ở đời này: nuôi mình bằng thịt và uống máu Người không những chỉ trong Thánh Thể mà còn trong việc đọc Thánh Kinh. Quả thật, Lời Thiên Chúa được rút ra từ sự hiểu biết Thánh Kinh, là của ăn và thức uống thật sự của chúngt ta” ^[10]. (…)

Đương nhiên là Dei Verbum tiếp tục là nguồn tài liệu tốt nhất để hiểu cách Giáo Hội tiếp cận Thánh Kinh:

“Thánh Kinh và Thánh Truyền làm thành một Kho Tàng Thánh của Lời Chúa, được trao phó cho Giáo Hội. Bằng cách nắm vững kho tàng này, toàn thể dân thánh, kết hợp với các mục tử của mình, luôn trung thành với giáo huấn của các Tông đồ, trong đời sống cộng đồng, trong việc bẻ bánh và trong cầu nguyện (x. Cv 2,42), để rồi nhờ việc giữ lấy, thực hành và tuyên xưng gia tài Đức tin, nó trở thành một phần của cố gắng duy nhất chung của các giám mục và các tín hữu. Nhưng nhiệm vụ giải thích cách xác thực Lời Thiên Chúa được trao phó riêng cho Huấn quyền của Giáo Hội, mà quyền hành của Huấn quyền này được thực thi nhân danh Đức Chúa Giêsu Kitô. Chức năng giáo huấn này không ở trên Lời Chúa, nhưng phục vụ Lời Chúa, bằng cách chỉ dạy những gì đã được trao lại, lắng nghe những điều này cách đạo đức, gìn giữ cách cẩn thận và giải thích cách trung thành theo như Chúa đã truyền lại và nhờ sự trợ giúp của Chúa Thánh Thần, rút ra từ một kho tàng Đức tin duy nhất tất cả những điều mình trình bày để tin như là được Thiên Chúa mạc khải” (Dei Verbum, 10).

Sự phổ thông của các sách và phim ảnh gần đây, nhằm mục đích trình bày lịch sử Giáo Hội hoặc thách đố đức tin của chúng ta, được coi là lời cảnh tỉnh trong việc dạy Giáo lý để quảng bá sự hiểu biết về Thánh Kinh và học hỏi Thánh Kinh mỗi ngày, cũng như hiểu biết về giáo huấn của Công giáo về Mạc khải theo những nguyên tắc Công giáo về sự kết hợp và hoà hợp giữa Đức tin và Lý trí [12].”

4. Thánh giá của Đức Kitô : “Tôi nhất quyết rằng khi nào tôi còn ở cùng anh chị em, thì tôi sẽ không nói về một điều nào khác ngoài Chúa Giêsu và Đấng Chịu Đóng Đinh” (1 Cr 2,2).

“Thập giá của Đức Kitô nằm ngay ở trung tâm của mọi việc Thánh Phaolô làm. Ngài dạy chúng ta đương đầu với những khó khăn và đau khổ trong cuộc đời. Thánh Phaolô đã trải qua tất cả: bị từ bỏ, chịu tai hoạ, bị coi thường, đắm tàu, tù đày, và cuối cùng là tử vì đạo, được biểu tượng trong nghệ thuật bằng việc ngài cầm một thanh gươm ^[13] .

Thánh Giá ảnh hưởng đến tất cả mọi liên quan đến Thánh Phaolô. Ngài nói: “Tôi giảng dạy về Đức Kitô và Đấng Chịu Đóng Đinh”. Thánh Giá đã biến đổi giáo huấn của ngài và cho phép ngài truyền giáo cho người khác bằng cách giúp họ giải thích ý nghĩa của sự đau khổ của chính họ. Ngài cũng dùng một câu lạ lùng: “Tôi tự hào trong Thánh Giá của Đức Kitô” (Gl 6,14). Ngài đặt Thánh Giá của Đức Kitô trên cám dỗ trở nên tự hào và kiêu căng. Thánh Giá là nguồn mạch thật sự của các hiệu quả của việc tông đồ. (…)

Cùng với Thánh Phaolô, chúng ta chiến đấu một cuộc chiến anh hùng, cố gắng làm cho Tám Mối Phúc, các nhân đức đối thần và tự nhiên, các việc làm thương linh hồn và thương xác, và nhất là để Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần thống trị chúng ta. Chết cho chính mình và sống lại trong Đức Kitô, chúng ta ôm lấy Thánh Giá và nhớ rằng: “Đức ái chấp nhận tất cả, tin tất cả, hy vọng vào tất cả, chịu đựng tất cả. Đức ái không bao giờ mất được” (1 Cr 13,7-8).

Thánh Giáo hoàng Clêmentê I trong thư của ngài gửi tín hữu Côrintô, đoạn 5^[14], diễn tả Thánh Phaolô tiến bộ trong những phấn đấu này như thế nào: “Nhờ lòng nhiệt thành và những va chạm mà Thánh Phaolô chỉ cho chúng ta thấy con đường đến phần thưởng của sự kiên trì. Ngài bị xiềng xích 7 lần, bị lưu đày, bị ném đá; là một người tiền phong cả ở Đông phương lẫn Tây phương, ngài đã được tiếng tốt nhờ Đức Tin của mình. Ngài dạy sự công chính cho cả thế giới, và ngài đã đến tận cùng của thế giới Tây phương, ngài làm chứng trước mặt những người quyền thế; rồi ngài từ bỏ cõi đời này và được đưa về nơi thánh, một gương sáng ngoại hạng về sự chịu đựng”.

Thông điệp gần đây của Đức Thánh Cha Beneđictô XVI về Đức Cậy tựa đề Spe Salvi có nhiều trích dẫn về cách sống Đức Cậy của Thánh Phaolô khi ngài ở trong chốn lao tù [15] và cho chúng ta thấy sự linh hứng mà thủ bút của ngài cung cấp cho các Thánh sau này như Thánh Augustinô [16], Thánh Tử đạo Lê Bảo Tịnh, người Việt Nam (+1857) [17] và Thánh Giôsêphine Bakhita, một nữ tu người Phi Châu [18]…”

5. Thánh Thể và Giáo Hội : “Chén hồng phúc mà chúng ta chúc tụng không phải là sự dự phần vào Máu Đức Kitô sao? Tấm Bánh mà chúng ta bẻ ra không phải là sự dự phần vào Thân Thể Ðức Kitô sao?” (1 Cr 10,16).

“Một trong những hình ảnh cổ điển thuộc về Học thuyết Thánh Phaolô là hình ảnh Nhiệm Thể Đức Kitô là một sự hiệp thông của nhiều cá nhân với những đặc sủng và tài năng riêng để xây dựng Nhiệm Thể. Thánh Phaolô cho chúng ta thấy rằng Bí tích Thánh Thể là nguồn mạch của sự hợp nhất, hoà đồng và hiệp thông của Nhiệm Thể. Việc chúng ta lãnh nhận Bí tích Thánh Thể cách kính cẩn là mồi lửa lớn của hoạt động truyền giáo, dẫn đưa chúng ta đến tận cùng trái đất như Thánh Phaolô.

Trong Thông điệp Ecclesia de Eucharistia năm 2003, ĐTC Gioan Phaolô II đã lồng những giáo huấn của Thánh Phaolô vào trong bài suy niệm của ngài về Thánh Thể:

“Lời của Thánh Tông Đồ Phaolô đưa chúng ta trở lại khung cảnh cảm động mà trong đó Bí tích Thánh Thể được sinh ra… Về phần ngài, Thánh Tông Đồ Phaolô nói rằng một cộng đồng Kitô hữu mà chia rẽ và coi thường người nghèo thì ‘không đáng tham dự vào Bữa Tiệc của Chúa’” (x. 1 Cr 11,17-22.27-34).

Công bố cái chết của Chúa ‘đến khi Người trở lại’ (1 Cr 11,26) đòi buộc tất cả những ai dự phần vào tiệc Thánh Thể phải quyết tâm thay đổi đời sống mình và làm cho đời sống một cách nào đó hoàn toàn là ‘đời sống Thánh Thể’” (số 20).

Học hỏi và cầu nguyện theo các thư của Thánh Phaolô về Bí tích Thánh Thể giúp chúng ta “nhóm lại sự kinh ngạc của chúng ta về Bí tích Thánh Thể” [20] và ý thức rằng mỗi Thánh lễ “có ý nghĩa phổ quát” [21]. Mỗi Thánh lễ được “cử hành trên Bàn thờ của Thế giới” [22]. Khi chúng ta nhóm lại ngọn lửa Đức tin vào Bí tích Thánh Thể của mình, chúng ta sẽ kính sợ và ngạc nhiên về chân lý của sự Hiện Diện Đích Thật, đời sống hôn nhân và gia đình của chúng ta cũng sẽ lại được bùng cháy trong Đức Kitô. Ơn gọi linh mục và tu trì sẽ được nhen nhúm lại. Một tinh thần truyền giáo và dạy Giáo lý cách hiệu quả trên mọi mức độ sẽ được khơi dậy. Như đã đề cập đến ở trên, một sự sùng kính Lời Linh Hứng của Thiên Chúa cũng được nhen nhúm lại, và kết quả sẽ là “một mùa xuân mới về tâm linh”. Chúng ta nhen nhúm lại một cách sống cụ thể việc tôn trọng sự sống và công bằng xã hội đối với người nghèo, tù nhân, ngoại kiều và các thai nhi đang còn trong bụng mẹ.” (…)

6. Truyền giáo : “Khốn cho tôi nếu tôi không rao giảng Tin Mừng” (1 Cr 9,16).

“…Tôi chắc chắn rằng một trong những mục đích của ĐTC Bênêđictô XVI khi công bố Năm Thánh Phaolô là để cho mỗi người Công giáo đưa gương lên soi vào đời sống mình và tự hỏi: Tôi có quyết tâm và hăng  say truyền bá Đức tin Công giáo như Thánh Phaolô không? Có phải việc truyền bá Đức tin bằng gương sáng và bằng việc đối thoại với bằng hữu của chúng ta là điều chúng ta quan tâm đến không? [24]

Điều gì chúng ta có thể làm cách đặc biệt để truyền đạt một lòng yêu mến Chúa Giêsu và một sự hiểu biết về Đức tin của chúng ta trong trái tim và tâm trí của những người trẻ là tương lai của Giáo Hội chúng ta? Qua những ẩn dụ chứa đầy nghị lực và có tính cách thể thao của ngài, gương của Thánh Phaolô phải lôi cuốn giới trẻ cách đặc biệt, khuyến khích các em dùng nghị lực và lòng hăng say vào việc truyền bá Tin Mừng của Đức Kitô.

ĐTC Gioan Phaolô II luôn luôn nhắc nhở chúng ta rằng Đức tin Công giáo của chúng ta chỉ có thể lớn lên khi chúng ta ý thức và tận tâm chia sẻ đức tin này với tha nhân. Đức Kitô sẽ nhìn đến mỗi người chúng ta với đôi mắt từ bi của Người khi phán xét riêng và hỏi rằng chúng ta đã cố gắng làm những gì trong cuộc đời mình để mời gọi người khác đến hiệp thông với Đức Chúa Giêsu Kitô và Giáo Hội của Người. Chúng ta có ngạc nhiên chút nào không khi ĐTC Gioan Phaolô II bắt đầu Thông điệp của ngài về hoạt động truyền giáo – Redemptoris Missio – năm 1990, bằng một lời nhắc đến Thánh Phaolô không? Ngài viết:

“Sứ vụ này của Đức Kitô, Đấng Cứu Thế, được trao phó cho Giáo Hội vẫn còn lâu lắm mới được hoàn thành. Khi mà thiên niên kỷ thứ hai sau khi Đức Kitô đến sắp hết, một cái nhìn tổng quát về nhân loại cho thấy rằng sứ vụ này mới chỉ bắt đầu và chúng ta phải quyết tâm hết lòng phục vụ nó. Chính Chúa Thánh Thần là Đấng thúc đẩy chúng ta rao truyền công trình vĩ đại của Thiên Chúa: ‘Vì nếu tôi rao giảng Tin Mừng, thì không có lý do gì để tôi tự hào, mà đó là một nhiệm vụ tôi phải làm. Khốn cho tôi nếu tôi không rao giảng Tin Mừng!’ (1 Cr 9,16). Nhân danh toàn thể Giáo Hội, tôi cảm thấy có một nhiệm vụ khẩn thiết để nhắc lại lời kêu gào này của Thánh Phaolô”.

Chớ gì mỗi người chúng ta đang sống trong thế kỷ 21 này cảm thấy có cùng một nhiệm vụ nhắc lại lời kêu gào của Thánh Phaolô. ĐTC Gioan Phaolô II đã chỉ cho chúng ta rằng tinh thần siêu nhiên và truyền giáo phải song hành với nhau và lời mời gọi nên thánh phổ quát được liên kết chặt chẽ với lời mời gọi truyền giáo phổ quát [25].

ĐTC Phaolô VI tóm tắt tâm hồn của Thánh Phaolô trong một đoạn của Tông huấn Evangelii Nuntiandi:

“Mẫu gương truyền giáo là Tông Đồ Phaolô đã viết những lời này trong thư gửi tín hữu Thessalônica, và cũng là chương trình cho tất cả chúng ta: ‘Chúng tôi đã yêu mến anh em tha thiết, đến nỗi sẵn sàng chia sẻ với anh em, không những chỉ Tin Mừng của Thiên Chúa, mà cả chính mình chúng tôi, vì anh em đã trở nên rất thân yêu đối với chúng tôi’ (1 Ts 2,8). Tình yêu này là gì? Tình yêu ấy phải hơn tình yêu của một vị thầy; đó là tình yêu của một người cha; và cũng là tình yêu của một người mẹ. Đó chính là tình yêu mà Chúa mong mỏi nơi mỗi người rao giảng Tin Mừng, nơi mỗi người xây dựng Giáo Hội. Một dấu hiệu của tình yêu là quan tâm ban phát chân lý và đưa người ta đến hợp nhất. Một dấu hiệu khác của tình yêu là một lòng tận tuỵ rao giảng Đức Chúa Giêsu Kitô, mà không hạn chế hay quay đầu trở lại” [26].(…)

Nguyện xin lửa mà Chúa Thánh Thần đã đổ xuống lòng Thánh Phaolô, làm cho lòng của ngài trở thành ngọn lửa soi sáng thế gian, đốt cháy lòng chúng ta để chúng ta trở thành những nhà truyền giáo sống động và hữu hiệu trong Năm Thánh Phaolô và suốt đời chúng ta.” (…)

Đức cha Michael Saltarelli, Giám mục Wilmington

Ghi chú (của bài viết trên) :

[1] x. Roch A. Kereszty, Jesus Christ, Fundamentals of Christology (Staten Island, NY: Communio Books), 40.

[2] John Henry Newman, Parochial and Plain Sermons, Sermon 9, Việc trở Lại của Thánh Phaolô nhìn theo chức vụ của ngài, Lễ Thánh Phaolô Trở Lại, : Ignatius Press, 1997, p. 290-291.San Francisco

[8] x. Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo, 2708.

[9] x. Tông thư Mane Nobiscum Domine cho Năm Thánh Thể (tháng 10/2004 – tháng 10/2005) của ĐTC Gioan Phaolô II, ngày 7-10-2004.

[10] S. Hieronymous, Commentarius in Ecclesiasten, 313: CCL 72, 278 như được dẫn chứng ở Lineamenta cho Thượng Hội đồng Giám mục của Giáo Hội hoàn vũ về Lời Thiên Chúa trong Đời sống và Sứ vụ Giáo Hội, sẽ đươc tổ chức ở Roma từ 5 đến 26-10-2008.
[12] x. Thư Mục vụ Go and Teach: Facing the Challenges of Catechesis Today (Hãy Đi và Dạy: Đương đầu với những Thách đố của việc Dạy Giáo lý hôm nay) của ĐGM Michael Saltarelli, ngày 15-9-2005, được ấn hành trong The Dialog và trong website của GP Wilmington: www.cdow.org. Thư Mục vụ này cũng được phát hành toàn quốc trong Origins với tựa đề A Vision for Catechesis (Một Viễn tượng cho việc Dạy Giáo lý, ngày 27-10-2005 (Vol. 35: số 20), 329-334.

[13] x. 2 Cr 11,23-29.

[14] x. Bài đọc trong Kinh Nhật Tụng cho ngày 30/6 – Ngày Lễ Kính các Thánh Tử đạo Tiên khởi của Giáo hội Rôma.

[15] ĐTC Beneđictô XVI, Thông điệp Spe Salvi, số 4.

[16] ĐTC Bênêđictô XVI, Thông điệp Spe Salvi, số 33.

[17] ĐTC Bênêđictô XVI, Thông điệp Spe Salvi, số 37.

[18] ĐTC Bênêđictô XVI, Thông điệp Spe Salvi, số 3.

[20] ĐTC Gioan Phaolô II, Thông điệp Ecclesia de Eucharistia năm 2003, số 6.

[21] ĐTC Gioan Phaolô II, Thông điệp Ecclesia de Eucharistia năm 2003, số 8.

[22] ĐTC Gioan Phaolô II, Thông điệp Ecclesia de Eucharistia năm 2003, số 8.

[24] x. Thư Mục vụ “Làm sao để giơ tay ra cho những người Công giáo không còn giữ đạo ở nước Hoa Kỳ ngày nay” của ĐGM Michael Saltarelli, ngày 13-1-2000, được đăng trên The Dialog và trên website của GP Wilmington www.cdow.org. Thư Mục vụ này cũng được đăng trên toàn quốc trong Origins dưới nhan đề Làm sao để giơ tay ra cho những người Công giáo không còn giữ đạo ở nước Hoa Kỳ ngày nay, ngày 27-1-2000 (Tập 29, số 32), 514-518.

[25] x. ĐTC Gioan Phaolô II, Thông điệp Redemptoris Missio, năm 1990, số 90.

[26] ĐTC Phaolô VI, Tông huấn Evangelii Nuntiandi, năm 1975, số 79.

~~~000~~~

KẾT :

Thật ra, các Thư của Thánh Phaolô là cả một “kho tàng giáo lý” đồ sộ mà suốt 2000 năm nay Dân Chúa không ngừng học hỏi, đào sâu, suy niệm…

Được hình thành từ thuở ban đầu khai sinh Giáo Hội, cho dù mang đậm dấu vết của hoàn cảnh lịch sử lúc bấy giờ cùng với những sắc thái riêng của yếu tố con người, văn hoá, thời sự mục vụ…, vì là những “bản văn mặc khải”, nên các thư Phaolô luôn chất chứa những giá trị linh đạo vượt thời gian và là ánh sáng dẫn đưa con đường hoàn thiện cho Dân Chúa muôn nơi muôn thuở.

Hy vọng mỗi người, qua việc thực hành “Lectio Divina” trên những bản văn của Vị “Tông Đồ Dân Ngoại” sẽ luôn tìm thấy những ánh sáng dịu vời soi chiếu trên cuộc “lữ hành về nhà Cha”.

Lm. Giuse Trương Đình Hiền